HAVA ASAL
Milas günlerdir yanıyor ve Milas Belediye Lideri Muhammet Tokat 3 gündür yangınların Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerine yaklaştığını bu nedenle acil olarak havadan söndürme yapılması gerektiğini belirtiyordu. Lider Tokat’ın davetleri sonuç vermedi ve yangın Kemerköy termik santraline çok yaklaşırken Yeniköy Termik santrali de her an alevlere teslim olabilir. Pekala termik santraller yangına teslim olursa neler yaşanır? Patlamalar olur mu? Santrallerdeki hidrojen depoları yeni bir etraf felaketine yol açabilir mi? Tüm bu soruları TMMOB Makine Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Üyesi Orhan Aytaç ve Elektrik Mühendisleri Odası idare Şurası üyesi Mehmet Özdağ KARAR’a yanıtladı.
Elektrik Mühendisi Mehmet Özdağ
İKİ SANTRALİ KORUYAMAMAK YANGININ KENDİSİNDEN DAHA VAHİM BİR DURUMDUR
Elektrik Mühendisleri Odası İdare Heyeti Üyesi Mehmet Özdağ, kömürlü termik santralin güvenliğini sağlayamayanların nükleer santralin güvenliğini nasıl sağlayacaklarını merak ettiklerini kaydetti.
Termik Santrallerde o denli patlayıcı unsurlar kullanılmıyor. Bu santrallerin ana yakıtı kömür o nedenle burada çok riskli bir durum kelam konusu değil. burada asıl dikkat çekilmesi gereken durum günlerden beri devam eden bir yangın var. Bu çeşit tesislerin güvenliğinin sağlanmış olması gerekir. Kaç gündür gelen yangından bu türlü değerli tesisleri koruyamıyorsak bu bence yangının kendisinden daha vahim bir durum. Günlerdir göstere göstere gelen yangında bu iki tesisi koruyamıyorsak o vakit Türkiye’deki santralların hiç birinin güvenliği yok. Temel moral bozucu ve vahim olan budur. Kemerköy ve Yeniköy termik santrallerinin toplam maliyeti 1 milyar dolardır. Bu para milletin cebinden çıkacak. buradaki ziyanların tümü bir formda bizlere yansıyacak. Yatırımcılara bir şey olmaz. Bu santrallerin ne kadar hidrojen depoladıklarını bilmiyoruz. Bize bu hususta bilgi verilmiyor. Hidrojen depolarının yangın tehlikesine karşı boşaltılmış olması gerekiyor.
MUHTEMEL BİR ELEKTRİK KRİZİNİ YANGINI YÖNETTTİKLERİ ÜZERE YÖNETİRLER
Bu tesisler şu an bile güldür güldür çalışmaya devam ediyor. 2020 yılında bu tesisler Türkiye’deki elektriğin yüzde 2’sini üretiyor. Bu sayı büyük değil tolere edilir bir düzey lakin 2 Ağustos’ta Türkiye genelinde elektrik kesintileri yaşandı. 5 bin megawattlik güç gereksinimi yönetilemedi. Bu santraller 1000 megawatt güç üretiyor. Bunu yönetebilecekler mi bilemiyorum. Yangını yönettikleri üzere yönetirler artık. Olağanda bir elektrik kesintisinin yaşanmaması lazım ancak yangın ile gayretin ne kadar basiretsizce yönetildiğiniz görüyoruz. Ben diyemem elektrik kesintisi olmaz diye.
İKİ KÖMÜRLE ÇALIŞAN SANTRALİ KORUYAMAYANLAR NÜKLÜER SANTARALİ NASIL KORUYACAK?
Santrallerin fiilen yanmasından çok bunun güvenliğinin sağlanamaması bizim için daha büyük bir faciadır. Zira bundan sonra bizi neyin beklediğini bilemeyiz. Şu anda göstere göstere gelen yangına karşı tedbir alamayanlar yarın öbür gün öbür santrallarda mümkün bir doğal afete ya da terör saldırısına karşı ne yapacaklar? Bunun moral tesiri daha yıkıcı. bir kömürlü termik santrali yönetemeyenler nükleer santralin güvenliğini nasıl sağlayacak?
Termik santrallerde buluna hidrojen depolarının mümkün bir patlamada etraf felaketine yol açıp açmayacağı sorusunu yanıtlayan TMMOB Makine Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Üyesi ve termik santral uzmanı Orhan Aytaç değerli tespitlerde bulundu:
BU SANTRALLER 2020’DE ÖZELLEŞTİRLDİLER VE ETRAF YATIRIMLARI YAPILMADAN FAALİYETE GEÇİRİLDİ
Yangın bölgesinde iki başka termik santral var. Biri Yeniköy, başkası Kemerköy. İkisi de çok kısa bir mühlet evvel özelleştirildi. Birini İC İçtaş oburunu de Limak satın alınarak işletilmeye başlandı.
Bu santraller etraf yatırımlarını tamamlamadan üretimine müsaade verilen santrallardır. Bacalarından ve katı atıkları ile etrafa çok büyük ziyan veriyorlar. 2020 yılında Cumhurbaşkanı tarafından veto edilen Etraftan Muafiyet Maddesine nazaran etraf yatırımlarını yapmaları lazımdı. Bunlar tamamlanmadan üretime başladılar. Etraf yatırımları derken örneğin bir baca gazı arıtma sistemi vardır. Bu sistem santralin bacasından çıkan dumanın içindeki etraf ve insan sıhhati için ziyanlı kimyasalları arıtan temizleyen ve etraf mevzuatındaki en az pahalara çeken sistemdir. Bu sistem iyileştirilmeden santrallerin çalıştırılmasına müsaade verildi. Bu santrallerin katı atık depoları sorunlu. Santraller ormanlık alana katı atıklarını bırakıyor. Bu da yeraltı sularının ve toprağın zehirlenmesini de beraberinde getiriyor. Buna karşın üretime geçip faaliyetlerini devam ettiriyorlar. Bu çok büyük sıkıntıydı.
Gelen bilgilere nazaran şu an yangın Kemerköy santraline çok yaklaşmış durumda. Kemerköy 3 üniteden oluşuyor ve 630 megavat gücünde güç üretiyor. Yenköy ise 420 megavatlık kısmı etkin durumda. Dün gece 24.00’a kadar üretimin devam ettiğini biliyoruz. Lakin bugün çalışıp çalışmadığı konusunda ilgili bir bilgi yok, bunu biz göremiyoruz.
ETRAF FELAKETİ YAŞAMAYIZ
Petro kimya tesisi üzere bir patlama yaşanmaz diye umuyoruz. Termik santrallerde yangının tesirini artıracak yanıcı kimyasallar var. Örneğin jenaratörleri soğutmak için hidrojen var. Bunun yanında kömürün tutuşturulması için kullanılan mazot fuil oil var. Bunların boşaltılması çok değerli.
Resmi bir açıklama yok lakin bize gelen duyumlar bu sürecin yapıldığını santraldeki hidrojen depolarının boşaltılarak suyla doldurulduğunu, mazotun boşaltıldığı istikametinde oldu.
KÖÜRÜN ÖTEKİ YERDE DEPOLANMASI BÜYÜK TALİH
Bunun yanında termik santrallin etrafındaki otların temizlendiği ve hendekler kazıldığı, şirketin arazöz ve itfaiye işçisi desteği yaptığı tarafında bilgiler var. Bunların tamamı yapılması gereken gerçek uygulamalar.
Öbür yandan santralin ana güç kaynağı kömürle ilgili şanslı bir durum var. Genelde kullanılacak kömür termik santrallerin çabucak yanında depolanırken Kemerköy’de depolama alanı kuş uçuşu yaklaşık 4-5 kilometre uzakta yapılmış. Bu nedenle risk daha da azalmıştır. 20 bin ton kömürün burada depolandığını kestirim ediyoruz.
YANGIN SANTRALE SIÇRARSA NE OLUR?
Santral beton ve çelikten oluşan bir yapı. Kendi yangın söndürme sistemleri var. Her şey makûs gitse söndürülemese dahi bir petrokimya tesisi üzere patlamalar vs beklemiyoruz. Santralde yaşanacaklar, yaşadığımız orman yangınının yanında küçük kalacaktır. Fakat bu nükleer bir santral olsaydı çok önemli sonuçlara yol açabilirdi.
Büyük bir felaket beklemiyoruz fakat ‘kömür santralleri durdurulsun’ desek bile ulusal servettir, yeniden de çok üzücüdür, etrafa çok ağır olumsuz tesiri olmaz..
Karar