EDA NARİN | KARAR
Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) 8 Mart Dünya Bayanlar günü yaklaşırken “Pandemi periyodunda çalışan gazeteci kadınlar” başlıklı raporunu yayımladı.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle yaşanan pandemi sürecinin gazeteci bayanların iş hayatında karşılaştığı ayrımcılığı ortaya koymayı amaçlayan anket çalışmasında konuttan çalışan 80 gazeteci bayana ulaşıldı. Öte yandan haber takibi hedefiyle alana çıkan gazeteci bayanların ne üzere problemler yaşadığına dair ise 10 gazeteci ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirildi.
TGS’nin anketine katılan gazeteci bayanların yüzde 64.6’sı sendika üyesiyken, yüzde 35.4’ü sendika üyesi olmadığını beyan etti.
Ankete katılan gazeteci bayanlar yüzde 38’lik oranla en çok yazılı basında çalıştığını belirtti. Bu oranı sırasıyla yüzde 21.5 ile haber ajansı ve yeniden tıpkı oranla internet takip etti. Yüzde 13.9’u freelance (serbest) çalışan gazeteci bayanlardan oluşurken, yüzde 5.1’i ise TV’de çalıştığını söyledi.
PANDEMİ İLE MESKENDEN ÇALIŞMA SÜRECİ BAŞLADI
Gazeteci bayanlarla yapılan araştırmaya katılanların yüzde 75’i pandemi nedeniyle meskenden çalışmaya başladı.
PANDEMİ NEDENİYLE DEĞİŞEN ÇALIŞMA SAATLERİ OLUMSUZ ETKİLEDİ
Meskenden çalışan gazeteci bayanların vakit kullanımı konusunda verdiği karşılıklara nazaran, bayan gazetecilerin yüzde 53,2’si çalışma saatlerinin değiştiğini, yüzde 51,3’ü ise bu değişiklikten olumsuz etkilendiklerini belirtti.
“EN KIYMETLİ SORUN ÇALIŞMA SAATLERİNİN BELİRSİZLEŞMESİ”
TGS, gazeteci bayanların çalışma saatlerinin değişmesinden olumsuz etkilenmesiyle ilgili olarak raporda şu yorumu yaptı: “Bu çerçevede en kıymetli sorun çalışma saatlerinin belirsizleşmesidir. Pek çok iştirakçi mesai kavramının ortadan kalkmasıyla birlikte iş müddetinin uzadığını ve iş yoğunluğunun arttığını belirtmiştir. Müsaade günü kavramının ortadan kalktığını vurgulayan olduğu üzere kimi bayan gazeteciler ise meskenden çalışma münasebet gösterilerek yıllık müsaade hakkının verilmeyeceğini belirtmiştir.
Meskenden çalışmayla bir arada çalışma saatlerini kendi belirleyebildiğini belirten çok az sayıda bayan gazeteci esasen muhabir ve editörlerden oluşmaktadır. Bu cevabı verenler araştırmaya katılanların yüzde 10’u seviyesindedir.”
Yapılan anket sonucu yayımlanan raporda, fiyatlı işteki yoğunluğun arttığını belirten gazeteci bayanların birçoğunun bilhassa çocukların meskende kalmasıyla birlikte konut ve bakım işlerinin de artmış olduğunu belirttiği paylaşıldı.
“EVDEN ÇALIŞMA ÖNCELİK BASKISI YARATTI”
“Ücretli ve fiyatsız işlerdeki yoğunluğun eşzamanlı artması ise konuttan çalışmanın gazeteci bayanların boş vakit kullanımı üzerinde yarattığı baskıyı açıkça göstermektedir” denilen raporda, şu sözlere yer verildi:
“Öte yandan verilen karşılıklar meskenden çalışmanın bayanlar üzerinde iş yoğunluğu yanında vakit kullanımı açısından öncelik baskısı yarattığını da göstermektedir. Belirsizleşen çalışma saatleri işverenlerde günün her saatinde çalıştırma eğilim ve beklentisi yaratırken, bayanların fiilen meskende olması ise hane halkının toplumsal cinsiyet rolleri doğrultusundaki beklentilerini arttırmaktadır.
“KADINLAR ÜZERİNDEKİ ÇOKLU BASKI”
Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı’nın Türkiye’de yaptığı araştırmanın sonuçları (Mayıs 2020), pandemi sürecindeki vakit sıkışıklığının bayanlarda yarattığı duygusal yüke işaret etmektedir. Gazeteci bayanların verdiği yanıtlar bu bulguyla örtüşmüştür. Bununla birlikte kimi bayanın beklentiler doğrultusunda kendi üzerinde yarattığı bir ‘otokontrol’ sisteminden da kelam etmesi, bayanlar üzerindeki çoklu baskının boyutlarını ortaya koyması bakımından kıymetlidir.”
“KADINLARIN AİLE BAKIMINA AYIRDIĞI MÜDDET ERKEKLERİN 5 KATI”
TÜİK tarafından yapılan 2014-2015 yılları ortasında yapılan Vakit Kullanımı Araştırmaları’nda, çalışan bayanların aile bakımına ayırdığı müddetin çalışan erkeklerin 5 katı olduğu bilgisinin paylaşıldığı raporda, “TÜİK’e nazaran çalışan bayanların aile bakımı için ayırdıkları müddet çalışmayan erkeklerin bile 3 katından fazla. Ayrıyeten konut işlerinden sorumlu olma datalarına nazaran de yemek, çamaşır ve paklık işlerinde bayanların hissesi yüzde 90’ları geçerken erkeklerin hissesi bu iş kategorilerinin hiçbirinde yüzde 9’a bile ulaşamamaktadır” tabirlerine yer verildi.
“YANITLAR GÖRECE DAHA EŞİTLİKÇİ İŞBÖLÜMÜNE İŞARET EDİYOR”
EUROSTAT bilgilerine yer verilen raporda, Türkiye’de fiyatsız mesken ve bakım işleri içinde bayanların hissesinin yüzde 82 seviyesinde olduğu belirtilerek, “Dolayısıyla bayanların üzerindeki fiyatlı ve fiyatsız iş yükünün artmasıyla bir arada bu cinsiyet açığının daha da derinleşeceğini kıymetlendirmek mümkündür. Lakin gazeteci bayanların verdikleri cevaplar ise mesken içinde görece daha eşitlikçi bir işbölümüne işaret etmektedir” denildi.
Yalnız yaşamayan bayanlara yöneltilen “Evde işbölümü yapıldı mı” sorusuna bayanların yalnızca yüzde 13,2 si “Hayır” yanıtını verdi. Bayanların yüzde 57,4’ü “Evet işbölümü yapıldı” derken yüzde 29,4’ü ise “Kısmen yapıldı” yanıtını verdi.
Ankete katılan gazeteci bayanların kimilerinin yanıtları şöyle:
- “İzin gününde konut paklığına katılıyor. Onun dışında bakkala gitmek onda… Başka her şey bende. Yemek, günlük paklık. Günde 3 sefer sofra kuruluyor.”
- “Bir çocuk annesiyim benim işim olduğunda haber yazmak, online görüşmeler yapmak üzere onlar da eşim çocuğa bakıyor ya da benim ondan yapmasını isteğim işleri yapıyor. Lakin bence tüm erkekler üzere aklına gelip de şu işi de ben yapayım demiyor. Benim ona söylediğim işleri yapıyor.”
- “Birkaç evvelki soruda da yazdığım üzere bebeğimiz olduğu için kısmen de olsa konutta iş kısmı yaptık. Lakin yeniden de meskende iş yükünün yüzde 80’i bende ne yazık ki.”
- “Eskiden kimi hususlarda daha eşit bir paylaşımımız varken, ben meskenden çalıştığım için onları ben yapar oldum. Kimi öbür bahislerde ise yük üzerime binmesin diye daha net hudutlar çizdim, sorumluluğu üzerimden attım.”
İştirakçi bayanlar içinde annesinden ve/veya kayınvalidesinden yardım aldığını belirtenler olduğu üzere bayan arkadaşlarıyla yaşayıp günlük işleri paylaştıklarını söyleyenler de bulunuyor.
“YÜZDE 41.6’SI KONUTTAN ÇALIŞMAK İÇİN UYGUN DONANIMA SAHİP”
Araştırmaya katılan bayan gazetecilerin yüzde 41.6’sı meskenden çalışmak için uygun donanıma sahip olduğunu belirtmiştir. Bununla bir arada donanımın yetersizliği hâlinde çalıştıkları kurumun katkısı çoğunlukla işteki bilgisayarın ve ofis sandalyesinin meskene taşınmasına müsaade vermekle sonlu kaldı. Çok az sayıda kurumun faturaların ödenmesine takviye olduğu ortaya çıktı.
Öte yandan sorun yalnızca bilgisayar ya da internet eksiği ile sonlu olmayıp (internet yetersizliği münasebetiyle ailesini bırakıp yazlığa taşınmak zorunda kalan bir iştirakçi bulunmaktadır) kimi iştirakçi konutlarının fiziki şartlarının bir iş alanı oluşturmaya uygun olmadığını belirtti.
YÜZDE 52.6’SI MESKENDEN ÇALIŞMAYA BAĞLI SIHHAT SORUNU YAŞADI
Araştırmaya katılan bayanların yüzde 52. 6’sı meskende çalışmaya bağlı olarak sıhhat problemleri yaşadıklarını belirtmişlerdir. Uzun mühlet hareketsiz kalmaya ve uygun fiziki şartların yetersizliğine bağlı olarak iştirakçilerin kıymetli bir kısmı bel, boyun ve sırt ağrılarından şikâyet etti. Bununla birlikte iş yüküne bağlı olarak artan gerilim bir öteki ortak sorun olarak belirtildi.
Bayanlar ayrıyeten motivasyon, odaklanma ve bağlantı problemleri yaşadıklarından kelam etti. Lakin verilen yanıtlar irtibat problemlerinin yalnızca pandemiyle bağlantılı olmayıp, konuttan çalışmanın gazetecilik mesleğinin doğasıyla bağdaşmamasından da kaynaklandığını ortaya koydu.
ALANDAKİ GAZETECİ BAYANLARIN EN DEĞERLİ SORUNU BULAŞ RİSKİ
Bu süreçte alanda olmak zorunda kalan gazeteci bayanların en kıymetli sorunu ise bulaş riski olarak rapora yansıdı. Bayanlar hijyen ve aralığın gözetilmediği şartlarda haber takip etmek ve toplu taşıma kullanmak zorunda kaldı. Alandaki bayan gazetecilerin değerli bir kısmı çalıştıkları kurumların kendilerine maske ve dezenfektan sağladığını belirtti. Yeniden çoğunluğu kurumların kalabalık alanlardaki haberlere gidip gitmemeyi muhabirin inisiyatifine bıraktığını söyledi.
Karar