Türkiye Cumhiriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Şurası (PPK) 18 Mart tarihli toplantı özetini yayımlandı.
Dünya’nın aktardığı habere nazaran, toplantı özeti şu biçimde:
* Enflasyon Gelişmeleri 1. Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 0.91 oranında artmış, yıllık enflasyon 0.64 puan yükselerek yüzde 15.61 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyondaki artış alt kümeler geneline yayılırken, en besbelli katkı temel mal ve güç kümelerinden gelmiştir. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları yükselmeye devam ederken, eğilimleri bir ölçü gerilemiştir.
* Besin ve alkolsüz içecek fiyatları Şubat ayında yüzde 2.57 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0.29 puan artışla yüzde 18.40 olmuştur. Bu gelişmede yıllık enflasyonu yüzde 19.72’ye yükselen işlenmiş besin fiyatları tesirli olurken, işlenmemiş besin enflasyonu 1.07 puan azalışla yüzde 17.01’e gerilemiştir. Bu devirde, taze meyve-sebze enflasyonu bir ölçü gerilerken, başka işlenmemiş besin kümesinde et fiyatlarındaki artışlar sürmüş, çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamanın gecikmeli tesirleri süt fiyatlarında gözlenmeye devam etmiştir. Mart ayı öncü göstergeleriyle birlikte değerlendirildiğinde, çiğ süt referans fiyatında Ocak ayında kaydedilen artışın birinci çeyrek genelinde tüketici enflasyonu üzerindeki tesirinin epey bariz olduğu izlenmektedir. İşlenmiş besin fiyatları aylık yüzde 2.27 ile süratli artış eğilimini korumuştur.
* İşlenmemiş besin kümesindeki ilgili kalemlere paralel olarak, işlenmiş et eserleri ile peynir ve başka süt eserleri öne çıkan kalemler olmuştur. Başka yandan, milletlerarası piyasalardaki gelişmelerin yansımasıyla, katı-sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar sürmüştür.
* Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 20,75’e yükselmiştir. Öncü göstergeler besin yıllık enflasyonunun işlenmemiş besin fiyatları öncülüğünde yavaşlayabileceği tarafında sinyal vermektedir.
* Güç fiyatları, Şubat ayında yüzde 0.25 oranında artmış ve küme yıllık enflasyonu yüzde 8.82 olarak gerçekleşmiştir. Bu periyotta doğalgaz ve şebeke suyu fiyatları, sırasıyla, yüzde 0.80 ve yüzde 0.59 oranında yükselmiştir. Memleketler arası ham petrol fiyatlarındaki yükselişe karşın, Türk lirasındaki pahalanma ve eşel taşınabilir uygulamasının faal bir halde kullanılmasıyla, akaryakıt fiyatlarındaki artış yüzde 0.16 ile hudutlu kalmıştır. Petrol fiyatlarındaki yükseliş eğilimi Mart ayında da sürmüş, fakat eşel taşınabilir sistemi bu kanaldan gelen tesirleri sınırlamıştır. 17 Mart tarihli EPDK kararı uyarınca, iki ay mühletle vilayet bazında tavan fiyat uygulamasına geçilmesiyle akaryakıt fiyatlarında düşüş gerçekleşmiştir. Eşel mobilin sınırlayıcı tesirine karşın, önümüzdeki iki ayda güç kümesi yıllık enflasyonunun bir evvelki yıldaki düşük baz nedeniyle besbelli formda yükseleceği not edilmiştir.
* Temel mal fiyatları Şubat ayında yüzde 0.12 oranında gerilemiş, küme yıllık enflasyonu 1.52 puan artışla yüzde 21.70’e yükselmiştir.
* Yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı ile güçlü mal kalemlerinde artış sergilerken, öteki temel mallarda yatay seyretmiştir. Giyim ve ayakkabı fiyatlarında gözlenen dönem indiriminin bu yıl düşük olmasıyla küme yıllık enflasyonu bariz bir biçimde yükselmiştir.
* Milletlerarası emtia fiyatlarındaki yükseliş, arz taraflı kısıtlar ve güçlü iç talep kaynaklı olarak yıllık enflasyonu yüksek seyreden güçlü tüketim mallarında, birikimli döviz kuru tesirlerinin kısmen hafiflemesiyle fiyat artışları sürat kesmiştir. Öteki temel mallarda fiyatlar yüzde 0.19 oranında gerilerken, yıllık enflasyon yatay seyretmiştir. Referans fiyat uygulamasına bağlı olarak, aylık bazda yüzde 6.09 artan ilaç fiyatları bu kümede daha olumlu bir görünümün önüne geçmiştir. İlaç fiyatlarındaki artışın Mart ayına sarkan kısmının daha yüksek olacağı ve öteki temel mal enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam edeceği öngörülmektedir. Heyet, salgına bağlı zayıf talep şartlarının sınırladığı giyim enflasyonuna yönelik üst istikametli risklere yaptığı vurguyu korumuştur.
* Hizmet fiyatları Şubat ayında yüzde 1.04 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0.22 puan artışla yüzde 11.74 olmuştur. Yıllık enflasyon, haberleşme hizmetleri ve lokanta-otelde yükselirken, kira ve başka hizmetlerde yatay seyretmiş, ulaştırma hizmetlerinde ise gerilemiştir. Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonundaki artışta özel bağlantı vergisindeki düzenleme belirleyici olurken, tesirin Mart ayına da sarktığı gözlenmektedir. Lokanta-otel yıllık enflasyonundaki artışta yemek hizmetleri kalemi öne çıkarken, bu gelişmede besin fiyatları ve taban fiyat artışının tesirli olduğu kıymetlendirilmektedir. Öte yandan, öbür hizmetler kümesi fiyatları alt kalemler bazında farklı eğilimler sergilemeye devam etmiştir. Sıhhat ve bakım-onarım kalemlerinde yıllık enflasyon yüksek seyrederken, paket cins, eğlence-kültür ve eğitim üzere faaliyetleri salgından olumsuz etkilenen kalemlerde ölçülü seyir sürmüştür. Bununla birlikte Şura, öncü göstergeler ışığında, denetimli olağanlaşma sürecinin kimi hizmet fiyatları üzerindeki üst taraflı tesirine dikkat çekmiştir.
* Faaliyetin kesintiye uğradığı mühlet boyunca biriken maliyetlere ek olarak kapasite sınırlayıcı önlemlerin, lokanta-otel kümesi başta olmak üzere, belli dallarda ünite maliyet kaynaklı enflasyonist tesirleri not edilmiştir.
* Enflasyon beklentileri Mart ayında yükselmiştir. Gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisi 0.11 puan artışla yüzde 10.47’ye, gelecek yirmi dört ay beklentisi ise 0.15 puan artışla yüzde 9.18’e yükselmiştir. Bu devirde tahvil getirilerinden elde edilen enflasyon telafilerinde de artış görülmüştür. Konsey, enflasyon beklentilerindeki bu seyrin, fiyatlama davranışlarına ve orta vadeli enflasyon görünümüne yönelik riskleri artırdığının altını çizmiştir.
ENFLASYONU ETKİLEYEN ÖGELER VE RİSKLER
* Genişleyici nakdî ve mali siyasetler ile aşılama sürecinde yaşanan olumlu gelişmelerin tesiriyle global büyüme görünümünde iyileşme ve milletlerarası emtia fiyatlarında artış görülmektedir.
* Lakin, devam eden aşılama çalışmalarına rağmen, aşılama süreci ve salgın hastalığın seyrine ait belirsizliklerin sürmesi global iktisada ait riskleri canlı tutmaktadır. Avrupa ülkelerindeki salgına bağlı kısıtlamaların, daha çok hizmetler bölümü üzerinde kısıtlayıcı tesiri belirginleşirken, imalat sanayi gücünü korumaktadır.
* Gelişmiş ülkelerde büyümeye ait beklentilerde gözlenen iyileşmeye paralel olarak yükselen global enflasyon beklentileri ve uzun vadeli tahvil faizleri gelişmiş ülke para siyasetlerine ait belirsizliklere ve global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açmaktadır. Merkez bankalarının açıklamalarında, salgın sonrası olağanlaşma ile birlikte enflasyonun süreksiz olarak yükselebileceği yer almakla birlikte, kelamlı yönlendirmeler gelişmiş ülkelerde düşük faiz ortamının uzun bir müddet devam edeceğine işaret etmektedir. Bununla birlikte Konsey, global enflasyon baskılarının para siyasetlerinde mevcut öngörülerden daha erken bir sıkılaşmaya neden olabileceğine global finansal piyasalarda bilgi hassaslığının ve buna bağlı oynaklıkların artacağı bir periyoda girildiği değerlendirmesinde bulunmuştur.
* Gelişmekte olan ülkelerin portföy piyasalarına girişler bir evvelki PPK periyodundan bugüne, azalmakla birlikte, sürmüştür. Bu periyotta, gelişmekte olan ülkeler genelinde borçlanma senedi piyasalarından çıkışlar olurken, pay senedi piyasalarına girişler ise artarak devam etmiştir. Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki yükselişin sürmesi durumunda gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımları olumsuz etkilenebilecektir.
* Ham petrol ve endüstriyel metal fiyatları yükselmeye devam etmektedir. Eşel taşınabilir uygulaması ham petrol fiyatları kaynaklı olumsuz tesirleri sınırlamaktadır. Ziraî emtia fiyatları bir ölçü daha ölçülü seyretse de, yağlar başta olmak üzere belli eserlerde artış eğilimi korunmaktadır. Üretici enflasyonunun yüksek düzeyi ve tedarik zincirlerindeki sıkıntıların devamı da ek baskı ögesi olmaktadır. Şubat ayında Türk lirasındaki kısmi değerlenmeye karşın petrol, kimyasal eserler, besin, ağaç ve mantar, metalik olmayan mineral eserler ve kâğıt üzere girdi sağlayıcı dallarda yüksek oranlı üretici fiyat artışları devam etmiştir. Heyet, bilhassa Ocak ayının sonlarından itibaren kredi ivmesinde gözlenen artış ile ithal maliyetlerdeki yükselişe bağlı olarak, Ocak Enflasyon Raporu’nda paylaşılan yıl sonu varsayım maksadı üzerindeki üst taraflı risklerin besbelli biçimde arttığı değerlendirmesinde bulunmuştur.
* İktisadi faaliyet güçlü bir seyir izlemektedir. 2020 yılı son çeyreğinde ulusal gelir yıllık yüzde 5.9 oranında, çeyreklik olarak ise yüzde 1.7 oranında artış sergilemiştir. Özel tüketim talebi, mal ve hizmet kalemlerinde geniş bir yayılımla güçlü seyrini korurken, kamu tüketimi yurt içi talebi desteklemeye devam etmiştir. Yatırım harcamaları, makine-teçhizat yatırımlarındaki güçlü artışa karşın inşaat yatırımlarındaki bariz düşüşle birlikte büyümeyi sınırlamıştır. Şura, inşaat hariç tutulduğunda yurt içi talebin geçmiş öngörülerle uyumlu, hayli güçlü bir ivme sergilediğini not etmiş ve toplam talep şartlarının 2020 yılı son çeyreğinde enflasyonist seviyelerde seyrettiği değerlendirmesini korumuştur.
* İktisadi faaliyet birinci çeyrekte de kuvvetli bir devirlik ivme sergilemekte ve geçmiş öngörülerden daha yüksek bir seviyede olmak üzere uzun devirli eğiliminin üzerindeki seyrini korumaktadır. Ocak ayında sanayi üretim endeksi bir evvelki aya kıyasla yüzde 1.0 oranında ve bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 2.3 oranında artmıştır. Orta malı ve güçlü tüketim malı dalları sanayi üretimindeki artışın sürükleyicisi olmaya devam etmiştir. Ticaret ve inşaat dallarında cirolar Ocak ayında artarken, salgın kısıtlamalarından direkt etkilenen bölümlerdeki zayıf seyre bağlı olarak hizmetler dalı cirosu yataya yakın bir seyir izlemiştir. Salgına bağlı kısıtlamaların hafifletilmesiyle hizmetler ve temaslı bölümlerde iktisadi faaliyetin artması beklenmektedir. Gerçekten yüksek frekanslı datalar, kredi gelişmeleri ve denetimli normalleşmeyle birlikte iktisadi faaliyetin güç kazandığına işaret etmektedir. Bununla birlikte, salgının seyrine ait mümkün gelişmelere bağlı olarak iktisadi faaliyet üzerindeki riskler kıymetini korumaktadır.
* İktisadi faaliyetteki güçlü seyir işgücü piyasasına da olumlu yansımıştır. Ocak ayında mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı istihdam bir evvelki aya nazaran yüzde 2,1 oranında artış kaydetmiş, toplam ve tarım dışı işsizlik oranları sırasıyla yüzde 12,2 ve 14,2 olarak gerçekleşmiştir. Bu periyotta, istihdam hizmetler kesiminde artarken, sanayi ve inşaatta yataya yakın seyretmiştir.
* Birinci çeyreğe ait açıklanan bilgiler iktisadi faaliyet ve iktisadın döngüsel durumuna ait Ocak Enflasyon Raporu’nda ortaya konulan görünüme kıyasla daha güçlü bir seyre işaret etmektedir.
* Şura, salgına bağlı kısıtlamaların sınırlayıcı tesiri de dikkate alındığında, iktisadi faaliyetteki ana eğilimin epey güçlü olduğu değerlendirmesinde bulunmuştur. Firma ve hanehalkı anketleri güçlü mallara yönelik talebin hala uzun devir ortalamalarının üzerinde olduğuna işaret etmektedir. Birtakım Şura üyeleri, enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyelere bağlı olarak kişisel kredi talebinin hala güçlü seyrettiği değerlendirmesini yinelemiştir.
* Salgın periyodunda sağlanan yüksek kredi büyümesinin birikimli tesirleriyle güçlü seyreden iç talebin yanı sıra ithalat fiyatlarındaki artışlar cari süreçler istikrarını olumsuz etkilemeye devam etmektedir.
* Yüksek frekanslı bilgiler, ihracat ve ithalatta artışa işaret ederken, dış ticaret hadlerindeki gelişmelerin dış ticaret açığı üzerindeki tesiri belirginleşmektedir. Öte yandan, altın ithalatı Ocak ayı ortasından itibaren tarihi ortalamalarına gerilemiştir. Heyet, bu eğilimin kalıcı bir iyileşmeye işaret etmesi durumunda cari istikrar üzerindeki dış ticaret hadleri kaynaklı risklerin sınırlanabileceği değerlendirmesinde bulunmuştur.
* Finansal şartlardaki sıkılaşmayla birlikte yavaşlayan kredi büyümesi son periyotta bir ölçü yükseliş eğilimi sergilemiştir.
* Kişisel ve ticari kredilerde görülen bu eğilime rağmen, gerçekleştirilen ilave nakdî sıkılaştırmayla birlikte kredilerin iç talep ve ithalatı sınırlayıcı tesirinin önümüzdeki periyotta daha besbelli hale gelmesi beklenmektedir. Konsey, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve finansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin kıymetine bir kere daha dikkat çekmiştir.
PARA POLİTAKASI
* Şura, para siyaseti kararlarının, enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde, fiyat istikrarı önceliğiyle alınacağını tekrar vurgulamıştır. Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik üst taraflı riskler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı maksadına ulaşılması odağında belirlenecektir.
* İç talep şartları, döviz kuru başta olmak üzere birikimli maliyet tesirleri, milletlerarası besin ve öteki emtia fiyatlarındaki yükseliş ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümünü olumsuz etkilemeye devam etmektedir. Öte yandan, kimi kesimlerde barizleşen arz kısıtları ile gerçekleştirilen fiyat ve yönetilen fiyat ayarlamaları, orta vadeli enflasyon görünümü üzerindeki ehemmiyetini korumaktadır.
* Gerçekleştirilen mali sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı tesirlerinin daha besbelli hale geleceği beklentisi korunmakla birlikte, son periyotta kredi büyümesindeki yükseliş eğilimi ile ithal maliyetlerdeki artış, talep ve maliyet ögelerinde öngörülen kademeli iyileşmeyi geciktirmektedir.
* Salgına bağlı genişletici siyasetlerin bir yansıması olarak yakın devirde ABD’de enflasyon beklentileri artmakta, bu durum, uzun vadeli tahvil getirilerinin yükselmesine neden olarak global risk iştahının dalgalı bir seyir izlemesine ve gelişmekte olan ülke para ünitelerinin kıymet kaybetmesine yol açmaktadır. Sıkı mali duruş enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı kıymetli bir tampon fonksiyonu görecektir.
* Konsey, kelam konusu gelişmelerin enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve orta vadeli enflasyon görünümü üzerinde oluşturduğu üst taraflı riskleri dikkate alarak, önden yüklemeli ve güçlü bir ek nakdî sıkılaştırma yapılmasına karar vermiştir.
* 2021 yılsonu iddia maksadı dikkate alınarak, enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar, sıkı para siyaseti duruşu kararlılıkla uzun bir süre sürdürülecektir. Enflasyonda kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler kapsamında enflasyonun ana eğilimi ve fiyatlama davranışlarına ait göstergeler, yayılım endeksleri, talep ve maliyet ögeleri ve enflasyon beklentilerinin iddia ufku içerisinde amaçlarla ahengi yakından izlenmeye devam edilecektir. Son devirde kredilerdeki hızlanma eğilimi, yükselen global enflasyon beklentilerine bağlı olarak finansal piyasalarda artan oynaklıklar ve milletlerarası emtia fiyatlarında gözlenen artışların enflasyon görünümü üzerinde oluşturduğu risklerin fiyatlama davranışları ve enflasyon beklentileriyle etkileşimi yakından takip edilecektir. Gerekmesi durumunda ek mali sıkılaşma yapılacaktır.
* Kalıcı fiyat istikrarı ve yüzde 5 amacına varıncaya kadar, para siyaseti faizi ile gerçekleşen/beklenen enflasyon ortasındaki istikrar, güçlü dezenflasyonist etkiyi koruyacak biçimde kararlılıkla sürdürülecektir. Sıkı para siyaseti duruşunun bu formda sürdürülmesinin, fiyat istikrarını kalıcı olarak tesis etmesinin yanında, ülke risk primlerinin düşmesi, karşıt para ikamesinin başlaması, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik ve finansal istikrarı olumlu etkileyeceği değerlendirilmiştir.
* Kredi piyasası ve iktisadi faaliyete ait göstergelerin yanı sıra döviz kuru oynaklığı ve ithalat fiyatlarındaki gelişmeler doğrultusunda enflasyon üzerindeki talep ve maliyet istikametli tesirler ehemmiyetini korumaktadır. Yurt içi talep, milletlerarası fiyatlar ve global risk iştahına ait görünüm, ödemeler istikrarına yönelik dış finansman muhtaçlığı kaynaklı riskleri canlı tutmaktadır. Konsey, para siyasetinde fiyat istikrarı amacı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.
* Heyet, fiyat istikrarının sağlanması için, güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine gereksinim bulunduğu değerlendirmesini yinelemiştir.
* TCMB karar alma süreçlerinde orta vadeli bir perspektifle, enflasyonu etkileyen tüm ögeleri ve bu ögelerin etkileşimini temel alan bir tahlil çerçevesi benimsemektedir.
* Açıklanacak her türlü yeni datanın ve haberin Kurul’un geleceğe yönelik siyaset duruşunu değiştirmesine neden olabileceği değerle vurgulanmalıdır.”
Karar
