ALİ YILDIRIM | KARAR
Salgının çok öncesinde başlayan TL’deki berbat gidişat, koronavirüs ile birlikte rekor kayba imza attı. Kur tepeleri artık günlük oranlara taşırken, TL daima kayıp yazdı. Ama, iktisat idaresindeki değişikliklerle birlikte lira tekrar kazanmaya başladı.
Hazine Bakanının istifası ve Merkez Bankası Başkanı’nın vazifeden alınması yabancıya ufak bir sinyal olurken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da ekonomik ıslahat bildirileri piyasaları yine harekete geçirdi. Yeni TCMB Lideri Naci Ağbal’ın sert faiz ataklarıyla yabancı tekrar TL’ye geldi.
Birçok yabancı tahlil kurumları TL’yi işaret etti lakin, iştah pek de beklenildiği üzere değil. Tablo TCMB’nin Kasım 2020 periyoduna ait ödemeler istikrarı bilgilerinde de ortaya çıkıyor. Cari süreçler açığı 2019 yılının kasım ayına nazaran 4 milyar 48 milyon dolar artarak, Kasım 2020’de 4 milyar 63 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bunun sonucunda 12 aylık cari süreçler açığı 37 milyar 974 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Bu devirde 905 milyon dolar finans yani pay, tahvil gibisi alımlardan gelirken, 3.16 milyar dolarlık giriş kusur ve noksandan geldiği görüldü. Kasım ayında iktisat idaresinin değimesiyle birlikte kur 8.50 lira düzeylerinden 7.75’e kadar indi. Ortalama kur ise 9.40 düzeyinde 8.50’ye geriledi.
Ekim ayında 4.183 milyar dolarlık rezerv artışı gerçekleşirken, kur düşmedi. Artık rezervlerdeki artışa karşın kurun gerilediği kaydedildi. Kurdaki bu düşüşün de büyük oranı swapla gerçekleşti. Yabancı yatırımcı özellik swap tarafına düşük riske sahip olduğu için sıcak bakıyor.
Kısa vadeli süreçlerin tercih edildiği görülürken, elde şimdilik net bir swap verisi yok. Resmi olarak bir sayı da açıklanmıyor. Son kestirimler, kasım ve aralık aylarında 11-12 milyar dolar civarında bir swap girişi olduğu istikametinde. Yabancı hala TL’ye yatırımda ürkek davranırken, asıl inanç geldiğinde borsa ve tahvillerin hissesinin artacağı ekonomistler tarafından paylaşılıyor.
Kasım ayında iktisat idaresinin değimesiyle birlikte kur 8.50 lira düzeylerinden 7.75’e kadar indi. Ortalama kur ise 9.40 düzeyinde 8.50’ye geriledi.
DIŞ TİCARETTE AÇIK BÜYÜYOR
Ödemeler istikrarı tarafında da tarifli dış ticaret açığının 2019 yılının tıpkı ayına nazaran 2 milyar 900 milyon dolar artarak 3 milyar 844 milyon dolara yükselmesi ve hizmetler istikrarı kaynaklı net girişlerin 1 milyar 451 milyon dolar azalarak 555 milyon dolara gerilemesi tesirli oldu. 2019’un kasım ayında 4 milyar 94 milyon dolar fazla veren altın ve güç hariç cari süreçler hesabı, geçen yılın birebir ayında 632 milyon dolar fazla verdi.
Hizmetler istikrarı altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, 2019 yılının tıpkı ayına nazaran 964 milyon dolar azalarak 583 milyon dolara geriledi. Birincil gelir istikrarı kaynaklı net çıkışlar, birebir periyotta 338 milyon dolar düşüşle 835 milyon dolar olarak gerçekleşti. İkincil gelir istikrarı kaynaklı net girişler, 2019 yılının tıpkı ayına nazaran 35 milyon dolar azalarak 61 milyon dolar oldu.
YERLİ DÖVİZDEN VAZGEÇMİYOR
Swapla gelen dövizin bir kısmını vatandaşların aldığı datalarla ortada. Merkez Bankası Haftalık Banka ve Para İstatistikleri’ne nazaran yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatları 31 Aralık ile biten haftada, 25 Aralık ile biten haftaya nazaran 854 milyon dolar artarak, 234 milyar 804 milyon dolardan 235 milyar 658 milyon dolara çıktı.
BDDK bilgilerine nazaran ise yerlinin döviz hesapları 30 Ekim’de 244 milyar 492 milyon dolar iken, 30 Kasım’da 251 milyar 115 milyon dolara ulaştı. En son ise bu data en yüksek haneye ulaşarak 260 milyar doların üzerini gördü. Yabancı TL’ye swapla da olsa yönelirken, yerli dövizden vazgeçmiyor.
PAYA 1.2 MİLYAR DOLARLIK GİRİŞ OLDU
Kasım 2020’de direkt yatırımlardan kaynaklanan net girişler 299 milyon dolar oldu. Bu devirde, portföy yatırımları 1 milyar 298 milyon dolarlık net giriş kaydetti. Alt kalemler prestijiyle incelendiğinde, kasımda yurtdışı yerleşiklerin pay senedi piyasasında 1 milyar 276 milyon dolarlık, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 607 milyon dolarlık net alış yaptığı görüldü.
Birebir periyotta, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1 milyar 118 milyon dolar ve yurt dışı bankaların yurtiçindeki mevduatları 2 milyar 230 milyon doları net artış kaydetti. Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili; bankalar, genel hükumet ve öbür kesimler sırasıyla 629 milyon dolar, 35 milyon dolar ve 191 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi. Resmi rezervlerde ise kasımda 145 milyon dolar net azalış gözlendi.
Karar