Rekor seviyede kredi kullandıran ve döviz açık konumu süratle artan kamu bankalarının, bütçe masraflarındaki ‘görev zararı' yükü de telaş yaratıyor. İki kamu bankasının yekun vazife zararları ocak-haziran devrinde geçen yıla nazaran yüzde 54 artışla 3.4 milyar liraya çıktı.
Sözcü'de mekan alan habere nazaran, Kaynak ve Maliye Bakanlığı'nın bütçe masraf tablolarına nazaran vazife zararları kapsamında 6 ayda Halk Bankası'na 1.4 milyar lira, Ziraat Bankası'na 1.9 milyar lira aktarıldı. Yılın birinci yarısında gerçekleşen vazife zararları 2019'un birebir devrine nazaran, Halk Bankası için yüzde 70.1, Ziraat Bankası için yüzde 36.9 artışa işaret ediyor.
Memleketler arası Şeffaflık Örgütü – Türkiye Yöneticisi Oya Özarslan, “Özelleştirme süreci ile bütçenin vazife zararı yükünden kurtulacağı vaat edilmişken, vazife zararları mahsusen kamu bankalarının kredileri ile katlanarak artıyor. Üstelik bu bankalar Varlık Fonu'na aktarıldı ve fonun Sayıştay kontrolüne tabi olmadığını biliyoruz, bu durum da ek bir risk yaratıyor” diye konuştu.
YÜZDE 2 BİN 930 ARTIŞ
Bu yıl hizmet zararları için öngörülen bütçe başlangıç ödeneği 100.5 milyar liraydı. Gelgelelim yarı yıldaki gerçekleşmeler hizmet zararlarında maksadı tutturmanın güçlükle olduğunu gösteriyor.
Merkezi idare bütçesinden birinci 6 ayda 51 milyar lira vazife zararlarına gitti. En yüksek behresi 46.7 milyar lira ile Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK) alırken, 2. sırada ise aralarında kamu bankalarının da bulunduğu mali kurumlar geliyor.
Memleketler arası Şeffaflık Örgütü, kişiselleştirme siyasetlerinin ağır bir biçimde uygulandığı 2005-2020 arasındaki vazife zararları kalemlerini inceledi. 2005-2020 yıllarının birinci 5 aylık gerçekleşmelerini inceleyen örgüt, yekun vazife zararının yüzde 543, mali kurumların vazife zararının ise yüzde 2 bin 930 arttığını ortaya koydu.
‘FATURAYI HALK ÖDEMESİN'
Oya Özarslan, 2001 bunalımında oluşan dev hizmet zararlarını hatırlatarak,”Hep bir arada büyük bir fatura ödedik. Kamu bankalarının son bir kaç yıldır gitgide artan vazife zararları, yeniden birebir yanlışların yapılıp, buhran sarmalına girip girmediğimiz konusunda derin bir korku yaratıyor. Tekrar faturayı tüm halkın ödeyeceği günlere düşmemek için sorumlu davranan bir siyaset gerekiyor” diye konuştu.
BİLANÇOLARDAKİ DÖVİZ AÇIĞI 9.7 MİLYAR DOLARA ÇIKTI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) donelerine nazaran, 10 Temmuz itibarıyla kamu bankalarının piyasalara ve başka kuruluşlara verdiği dövizin göstergesi olan net döviz açığı konumları 9.7 milyar dolara çıktı. Bu meblağ aralık ayı başında yalnızca 78 milyon dolardı.
BDDK, bankaların döviz durum açığının arka arda iki haftadan uzun bir vadeyle özkaynakların yüzde 20'sini aşmasını istemiyor. Bankalar yılda altı kere bu limiti iki hafta vadeyle aşabiliyor. Lakin kamu bankalarında iki haftadır yasal limitin üzerinde olan bu orantı 10 Temmuz itibarıyla yüzde 24'ü aştı.
Karar