Tüm dünyada toplum sıhhati ve günlük hayatı olumsuz etkileyen yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisinin yıkıcı tesirlerini bertaraf etmek için mart 2020’de açıklanan “Ekonomik İstikrar Kalkanı” Paketi ile birçok takviye ve teşvik hayata geçildi. Bu kapsamda kısa çalışma uygulamasından yararlanma koşulları da kolaylaştırıldı.
Bu süreçte vatandaşa maddi takviye için aktif olarak kullanılan Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ), hem personel hem de patronun kurtarıcısı oldu. Ödenekten yararlanma imkanı da periyot dönem uzatılarak bugüne kadar geldi.
Kısa çalışma ödeneği kapsamında 3,7 milyon çalışana 2020 yılında 27 milyar lira, bu yılın birinci iki ayında ise 5 milyar lira olmak üzere toplam 32 milyar lira ödeme yapıldı.
KÇÖ NE VAKİT BİTECEK?
Fakat KÇÖ ismiyle da bilinen Kısa Çalışma Ödeneği, Resmi Gazete’de yayımlanan son karar nazaran 31 Mart’ta bir daha uzatılmamak üzere sona erecek.
Türkiye genelinde kademeli olağanlaşma ile olayların yine 30 bini aşması üzerine ın getirilmesi, esnaf ve şirketlerin olağan çalışma nizamına şimdi geçememesi ise “Kısa Çalışma Ödeneği uzatılsın’ davetlerini beraberinde getirdi.
‘İŞÇİYİ, ESNAFI YAZGISINA TERK ETMEYİN’
Son yapılan Bakanlar Toplantısı’nın akabinde açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da Kısa Çalışma Ödeneği’ne değinmemesi yansılara neden oldu. CHP’li vekillerden hükümete KÇÖ daveti geldi.
CHP milletvekilleri tarafından yapılan paylaşımlarda “Yeni kısıtlamalar var lakin Kısa Çalışma Ödeneği ile ilgili hiçbir açıklama yok. İşçiyi, esnafı yazgısına terk etmeyin” denilerek ‘Kısa Çalışma Ödeneği Uzatılsın’ davetinde bulunuldu. Ayrıyeten, paylaşımlarda “Kısa Çalışma Ödeneği Mart ayı sonunda sonlanıyor. 1.3 milyon personel, işsizlik yahut fiyatsız müsaade tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor” sözleriyle ‘1.3 milyon personel, mart sonunda işsiz’ notu düşüldü.
‘KÇÖ’NÜN SÜRDÜRÜLMESİNE MUHTAÇLIK VAR’
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Lideri (TOBB) Rifat Hisarcıklıoğlu da Twitter hesabından pandeminin sebep olduğu çalışma nizamından olağan çalışma tertibine geçinceye kadar KÇÖ’nün sürdürülmesine muhtaçlık olduğunu belirten bir paylaşım yaptı.
Hisarcıklıoğlu paylaşımında, “Kısa çalışma ödeneği 31 Mart’ta son buluyor. Firmalarımız olağan çalışma tertibine geçinceye kadar kısa çalışma ödeneğinin sürdürülmesine muhtaçlık var” dedi.
‘SALGIN BİTENE KADAR DEVAM ETMESİ YARAR SAĞLAYACAK’
Hükümete bir davet da Ankara Ticaret Odası (ATO) İdare Heyeti Lideri Gürsel Baran’dan geldi. Baran, yazılı açıklamasında, salgın sürecinde “sosyal muhafaza kalkanı” kapsamında açıklanan takviyelerin, gerçek kesim ve çalışanlar açısından yararlı olduğunu kaydetti.
Açıldığı halde iş hacmi daralan işletmelerin, geçen bir yılda birikmiş kira, vergi ve başka ödemelerinin tacirlerin omzunda yük olarak durduğunu belirten Baran, “Pandemi ve buna bağlı olarak vatandaşların toplumsal hayata katılma çekingenlikleri devam ederken işletmelerin mali istikrarını sağlaması vakit alacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Baran, salgın periyodunda yaklaşık 33 milyar lira fiyatında kısa çalışma ödeneği takviyesi verildiğini anımsatarak, “Salgından etkilenen kesimlere, bu dayanak başta olmak üzere teşvik ve istihdam artırıcı takviyelerin salgın süreci büsbütün son buluncaya kadar devam etmesi hem çalışanlara hem patrona, sonuç olarak ülkemize yarar sağlayacaktır” sözünü kullandı.
‘İŞTEN ÇIKARMALAR MUHAKKAK ÖLÇÜDE YAVAŞLAR’
Ankara Sanayi Odası (ASO) Lideri Nurettin Özdebir de yazılı açıklamasında, KÇÖ’nün bu ay sona ereceğini hatırlatarak şunları kaydetti:
“Ülkemizin üretim gücünü kaybetmemesi için sanayi işletmelerimizin nitelikli insan kaynağını koruma edebilmesi lazım. Bilhassa NACE koduna nazaran belirlenecek imalat sanayi dallarında kısa çalışma ödeneği kesinlikle devam etmeli. Böylelikle işten çıkarmalar da belirli ölçüde yavaşlar. Probleme düşen firmalarımız da bu imkandan faydalanarak, yetişmiş elemanlarını çıkarmak zorunda kalmaz ve çalışanlarımız da işlerini kaybetmez.”
‘İSTİHDAMI HAMİ ÖNLEMLER DEVAM ETMELİ’
Türk-İş Genel Lideri Ergün Atalay, ortadan geçen 1 yıllık süreçte kısa çalışma ödeneğinden 3,7 milyondan fazla çalışanın yararlandığını hatırlatarak şu kelamları kaydetti:
“Salgının yıkıcı tesirinin hissedildiği, hadise sayısının arttığı bu periyotta istihdamı gözetici önlemlere devam edilmeli. Salgının sıhhat başta olmak üzere ekonomik ve toplumsal alanda yol açtığı tahribatın giderilmesi fedakarca çalışan çalışanların emeğiyle mümkündür. Bu doğrultuda, kısa çalışma ödeneğinin ekonomik ve toplumsal kurallar iyileşene kadar sürdürülmesini talep ediyoruz. Bunun yanında, yararlanma koşulları kolaylaştırılıp, ödenek meblağının da yükseltilmesi olumlu bir yaklaşım olacaktır.”
‘İŞLETMELERE CAN SUYU OLDU’
Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) İdare Şurası Lideri Özgür Burak Akkol ise yazılı açıklamasında, KÇÖ’nün işletmelere can suyu olduğunu, bu uygulamayla çalışanlara 33 milyar liraya yakın ödeme yapıldığını vurguladı.
Salgının getirdiği harikulâde şartların devam ettiğine işaret eden Akkol, kısa çalışma ödeneğinin sona erdirilmesi kararından sonra dünya iktisadını etkileyen değerli gelişmelerin ortaya çıktığına dikkati çekerek şu bilgileri verdi:
“Bu doğrultuda kısa çalışma ödeneği uygulamasının ekonomik ve toplumsal kaideler iyileşene kadar devam etmesinin, istihdamın korunmasında kritik ehemmiyete sahip olduğu kanaatindeyiz. Bununla birlikte Mecliste bekleyen minimum fiyat teşvikinin tüm yılı kapsayacak formda yasalaşmasının, istihdamını muhafazaya çaba eden işletmelere can suyu olacağını düşünüyoruz. Tüm dünyada yeni olağan sisteme geçişle birlikte, yeni jenerasyon çalışma prosedürlerine verilecek takviyelerin, istihdamımızı artırarak yolumuza devam etmemize büyük katkı sağlayacağına gönülden inanıyoruz. TİSK olarak Türkiye’nin en değerli sorunu olduğunu düşündüğümüz istihdamın korunması ve artırılması için var gücümüzle çalışmaya her vakit hazırız. İş birliğiyle atılacak adımlarla istihdamımızı ve çalışma hayatındaki toplumsal barışı daha da güçlendireceğimize olan inancımız tamdır.”
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR?
30.04.2011 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanan Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik, ödeneğin yasal desteğidir. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu baz alınarak hazırlanan yönetmeliğe nazaran, sigortalı sayılan bireyleri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran patronun, ekonomik kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma müddetlerini süreksiz olarak kıymetli ölçüde azaltması, işyerinde faaliyeti büsbütün yahut kısmen süreksiz olarak durdurması hallerinde, personellere kısa çalışma ödeneği ödenmesi kelam bahsidir.
Karar