Yüksek mahkeme; IBAN numarasının alıcıya ilişkin olup olmadığını denetim etme üzere bir sorumluluğunun bulunmadığına hükmetti.
Milyonlarca havale süreci için emsal teşkil edecek karar, memleketler arası bir şirketin Kore merkezli şirkete para göndermek istemesiyle gerçekleşti. Bir banka şubesine müracaat eden şirket yetkilisi, ticari bağlantısı olduğu ve Kore’de faaliyet gösteren şirket ile yaptığı işle ilgili olarak bu şirkete 15 bin dolar havale gönderdi.
21 gün sonra yeniden birebir IBAN numarası ile 15 bin dolar daha gönderdi. Parayı banka yetkilisine veren şirket yetkilisi, tıpkı vakitte gönderilmesini istediği şirketin ismini ve International Bank Account Number (IBAN)’ı verdi.
GÖNDERDİĞİ PARA HESABA ULAŞMADI
Ortadan geçen vakte karşın paranın müşterinin eline geçmediğini öğrenen şirket yetkilisi hayatının şokunu yaşadı. Bankadan paranın iadesini talep eden şirket yetkilisi, talebi geri çevrilince Asliye Ticaret Mahkemesi’nin yolunu tuttu.
Davalı bankanın fiyat karşılığı yaptığı süreçler sırasında ihmâl ya da kastı sonucu ziyana uğradığını belirten davacı iş insanı, ticari prestijini zedelendiğini, zararın tahsili için icra takibi yapıldığını lakin takibe haksız olarak itiraz edildiğini ileri sürerek itirazın iptali ile icra takibinin devamına, alacağın yüzde 40 oranından az olmamak üzere icra inkâr tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etti.
Banka, transfer sürecinin lehdar ismine nazaran değil IBAN üzerinden yapılmış olması sebebiyle iade talebinin reddedilmesini talep etti.
LOKAL MAHKEME BANKAYI DA SORUMLU BULDU
Mahkeme; havalenin IBAN kullanılarak yapıldığı, bankanın teknolojinin sağladığı imkânı kullandığı, müşteri banka bağlantısında bankanın kontratın ekonomik manada güçlü tarafı olduğuna dikkat çekti.
Bankanın finans bölümünde faaliyet gösteriyor olması ve uzmanlık alanı nedeniyle daha fazla ihtimam yükümlülüğü altında bulunduğu, davacı IBAN’ı yanlış bildirmiş olsa da sistemin sağladığı kolaylıktan faydalanan bankanın ifa yardımcısı pozisyonundaki havale alıcısının bulunduğu banka vasıtası ile en azından müşteri ismi ve hesap numarası eşleştirmesini yapması ve havale sürecini bu doğrultuda gerçekleştirmesinin mevduat sahiplerinin korunabilmesi açısından hukuk sisteminin beklediği bir ihtimam yükümlülüğü olduğuna hükmetti.
Mahkeme olayda her iki tarafın eşit kusurlarıyla ziyana sebebiyet verdikleri gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile davalı bankanın yüzde 50 kusuruna tekabül eden 15 bin dolar temel alınarak itirazın bu ölçü üzerinden iptaline, davacının icra inkar tazminatı isteminin reddine karar verdi.
YARGITAY 19. HUKUK DAİRESİ MAHKEME KARARINI BOZDU
Kararı davalı banka temyiz edince devreye giren Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, mahkeme kararını bozdu. Bozma kararında; “Davalı banka tarafından davacının yazılı talimatında belirtilen IBAN numarası gözetilerek havale yapılması olayında davalıya atfedilebilecek bir kusur bulunmamasına karşın mahkemece somut olayın değerlendirilmesinde yanılgıya düşülerek yazılı halde karar kurulması gerçek görülmemiştir” tabiri yer aldı.
YARGITAY HUKUK GENEL ŞURASI: BANKANIN YÜKÜMLÜLÜĞÜ YOK
Yine yapılan yargılamada Asliye Ticaret Mahkemesi, birinci kararında direnince bu defa devreye Yargıtay Hukuk Genel Heyeti girdi. Emsal nitelikte bir karara imza atan Hukuk Genel Heyeti, mahkeme kararını bozdu.
Kararda şu sözlere yer verildi:
- Banka tarafından davacının yazılı talimat ve proforma faturada bulunan banka bilgilerine istinaden davacının talep ettiği IBAN’a para transferi gerçekleştirilmiştir.
- Mahkemece alınan uzman raporunda, IBAN ile yapılan havale sürecinde, bu numaranın verilmesinden sonra banka ismi, ülke ismi, hesap numarası ve bunun üzere ek bilgilere muhtaçlık olmadığı,
- Yirmi iki adet harf ve sayıdan oluşan bu sistemde havale süreci sırasında bir sayının yanlış girilmesi hâlinde sistemin yanlış IBAN uyarısı vereceği, sistemin tam inançlı olup, sayıların pahasında yahut sırasında yapılacak bir yanlışlığı kabul etmediği belirtilmiştir.
- Paranın gönderildiği İngiltere’deki banka hesabının nitekim ithalatçı şirkete ilişkin olup olmadığının belirlenmesinin mümkün olmadığı,
- İngiliz hukukunda para transferi gerçekleştirilirken IBAN ile alıcının isminin uyuşup uyuşmadığını araştırma yükümlülüğünü öngören bir kanun kararına rastlanılmadığı belirtilmiştir.
- Belge içerisindeki eksper raporunu düzenleyen uzmanların nitelikleri de dikkate alındığında , davalı bankanın davacı şirket tarafından verilen IBAN bilgilerine nazaran havale süreçlerini gerçekleştirdiği, paranın gönderildiği IBAN ile havale alıcısının isminin birebir olup olmadığını denetim etme yükümlülüğünün bulunmadığı anlaşılmaktadır.
- Yapılan birinci havale sürecinden sonra, davacı şirketin basiretli tacir olarak paranın gönderilmek istendiği alıcı şirket ile irtibata geçerek paranın alıcının hesabına geçip geçmediğini teyit etmeden ortadan 20 günden fazla müddet geçtikten sonra tıpkı IBAN’a havale süreci yapılmasını talep etmesinde kusurlu olduğunun kabulü gerekir.
- Hâl bu türlü olunca; tarafların karşılıklı tez ve savunmalarına, belgedeki tutanak ve delillere, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere nazaran, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken evvelki kararda direnilmesi yol ve yasaya karşıttır. Mahkeme kararı oy çokluğu ile bozulmuştur.
Karar