TMBB ile Fransa arasında yapılan Ankara Antlaşması’yla İskenderun Sancağı, Fransız mandası altındaki Suriye’ye özerk bir idare ünitesi olarak bağlanmıştı. Fakat Fransızlar, Hristiyanları ve Arapları kayıran bir tavır sergiledi. Bunun akabinde Tayfur Sökmen, direnişi tekrardan başlattı. Hayatı boyunca daima çalışan ‘Hatay'ın birinci ve tek Tayfur Sökmen kimdir, kaç yaşında ve aslen nerelidir?’ soruları, günümüzde de merak edilir.
HATAY’IN BIRINCI CUMHURBAŞKANI TAYFUR SÖKMEN KİMDİR?
Hatay Cumhuriyeti’nin birinci ve tek Cumhurbaşkanı olan Tayfur Sökmen, 1892’te Gaziantep’te doğdu. Kırıkhan Rüştiyesi’ni bitirmesinin akabinde hususî eğitim gören Tayfur Sökmen, I. Yerküre Savaşında istihbarat hizmetlerinde çalıştı.
Tayfur Sökmen, İskenderun sancağındaki Fransız işgaline karşı direniş hareketinin örgütlenmesinde öncülük yapmıştır. 20 Ekim 1921 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hükûmeti ile Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşması’yla İskenderun sancağı, Fransız mandası altındaki Suriye’ye özerk bir idare ünitesi olarak bağlandı.
Fransız manda idaresi, Arapları ve Hristiyanları ayıran bir davranış sergileyince, direniş tekrardan başladı. Gıyabında vefat cezasına çarptırılan Tayfur Sökmen, Adana’ya geçti. 1924-1926 yıllarında Viyana’da kalan Tayfur Sökmen, Hariciye Vekaleti’nin teşebbüsüyle Fransa’dan İskenderun sancağına gitti. Buna rağmen ağırlığa uğrayan Tayfur Sökmen, 1927 yılının akabinde Adana, Gaziantep, ve İstanbul’da yaşadı.
1935 yılında Antalya bağımsız milletvekili seçilen Tayfur Sökmen, Meclis’e girdi. 1936 yılında Fransa’nın Suriye ve Lübnan’a bağımsızlık vermesinin akabinde Türkiye, İskenderun sancağını da bağımsızlığa kavuşturmak ismine teşebbüslerde bulundu.
Ocak 1937 yılında İskenderun sancağına, dışişlerinde Suriye’ye bağlı, lakin kendi anayasasıyla yönetilen yarı bir sancak statüsü tanındı. Sancağının ismi da Hatay olarak belirlendi. Tıpkı sene Türkiye’nin verdiği notanın akabinde Fransa, sorunun Milletler Cemiyeti’nde çözülmesini talep etti.
Milletlerarası kurallarda da dayatması sonucunda varılan mutabakatla birlikte, Milletler Cemiyeti, 19 Mayıs 1937 yılında Hatay için bir anayasa kabul etti. Uzun süren görüşmelerin akabinde, Türk ve Fransızlardan oluşan bir heyetin gözetiminde Hatay Cumhuriyeti’nin kurulduğu ilan edildi.
Cumhurbaşkanlığına da Tayfur Sökmen seçildi. Hatay Cumhuriyeti, 29 haziran 1939 yılında Millet Meclisi kararıyla Türkiye Cumhuriyetine katıldı. Cumhurbaşkanlığı vazifesi son bulan Tayfur Sökmen, 1950 yılına dek Antalya, 1950-1954 yıllarında da Hatay milletvekili olarak Meclis çatısı altında çalışmalarını sürdürdü. 1969 yılında kontenjan senatörü olarak Cumhuriyet Senatosu’na giren Tayfur Sökmen, 1975 yılında siyasi hayattan çekildi.
Tayfur Sökmen, 1980’de İstanbul’da hayatını kaybetti.
Tayfur Sökmen, 1978 yılında yazdığı“Hatay'ın kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar” kitabında Hatay sıkıntısını ayrıntılarıyla ele aldı.
Karar
