Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci bayan tıp hekimi, tıp eğitimi veren birinci bayan hocası olan Safiye Ali, Google tarafından doğum gününde doodle yapıldı. 2 Şubat 1894’te varlıklı ve entelektüel bir ailede dünyaya gelen Safiye Ali’nin hayatı hem hüzünlü hem de muvaffakiyetler ile dolu geçti. 16 yaşında 7 lisan bilen Safiye Ali genç Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci bayan tıp hekimi ve birebir vakitte tıp hocasıdır. İşte babası sarayda yaver annesi ise Mekke şeyhülislamının kızı olan ‘Safiye Ali kimdir?’ sorusunun karşılığı ve hayatına dair bilinmeyen ayrıntılar…
PEK ÇOK BİRİNCİLERİ GERÇEKLEŞTİREN SAFİYE ALİ KİMDİR?
2 Şubat 1894’te dünyaya gelen Safiye Ali kısa hayatına pek çok birincisi sığdırırken hüzünlü ve acı bir hayat yaşamıştır. Babası sarayda yaver olan Safiye Ali’nin annesi ise Mekke şeyhülislamının kızıdır.
Safiye Ali varlıklı ve entelektüel bir ailede 2 Şubat 1894’te dünyaya gelir. Babası sarayda yaver annesi ise Mekke şeyhülislamının kızıdır. Amerikan Koleji’ni okuyan Safiye Ali hayatında ne olmak istediğine lise yıllarında karar verdi. 1916 yılında koleji bitiren genç Safiye Ali tıp hekimi olmak istemektedir. Osmanlı Devleti’nde bayanların tıp okumaları yasak olduğu için Safiye Ali’ye Almanya yolu görünür.
SAFİYE ALİ’NİN ALMANYA’DAKİ BÜYÜK BAŞARISI
I. Dünya Savaşı sürerken maddi zahmetlere karşın Almanya’ya giderek Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesinde tahsil gördü. Devrin Maarif Nazırı Ahmet Şükrü Bey’in yardımıyla devlet bursu alan Safiye Ali, çok süratli bir formda Almanca öğrenerek çabucak derslere başladı.
Amerikan Koleji mezunu olması sebebiyle zorluk çıkaran Bavyera Ulusal Eğitim Bakanlığı, imtihanda aldığı birincilik derecesi karşılığı Safiye Ali’ye “doktor namzeti” (aday) unvanını verdi. 1921 yılında “bebeklerde iç Pakimenenjit kanaması’ hakkındaki tezi ile diplomasını aldı. Würzburg Üniversitesi’nde eğitim gören Ali, hayatının en hoş yıllarını geçirdiğini söylediği Almanya’dan bir tabip olarak 1921’de yurda döndü.
BÜYÜK AŞKI İLE YİNE ALMANYA’DA
Lakin bu gelişi uzun sürmez ve 6 hafta sonra uzmanlığını almak için Almanya’ya döner. Bu ortada Ali’ye Almanya’da en çok takviyesi gösteren kişi ise sonradan eşi olacak olan okul arkadaşı Ferdinand Krekeler olur. Savaşta bir ayağını kaybetmiş olan Krekeler’in Safiye Ali aşkı o denli büyüktür ki üniversitedeki mesleğini bir kenara bırakarak eşi ile 1923’te Türkiye’ye gelir ve Müslüman olarak Ferdi Ali ismini alır.
Safiye Ali 1923 yılının Haziran ayında Türkiye’den doktorluk yapma dokümanı alır. Safiye Ali göz hekimi olan eşiyle birlikte Cağaloğlu’nda bir klinik açarak hizmet etmeye başlar.
Gazeteye verdiği ilanda ise şöyle der: “Dr. Safiye Ali Hanım, bayan ve çocuk hastalarını Cuma ve Pazar’dan maada her gün ve öğlenden sonra İstanbul’da Nuruosmaniye Caddesi’nde 52 numaralı muayenehanesinde kabul eder. İstanbul 2866.”
BAYAN OLDUĞU İÇİN AZ FİYAT VERİLMESİNE DİRENİR
Tabip olarak işe başlayan Safiye Ali pek çok külfet ile uğraş eder. En çok bayan olduğu için kendisine güvenilmemesi Ali’yi üzer. Safiye Ali’ye erkek tabiplere verilen fiyattan daha az fiyat ödenmek istenir. Birebir işe tıpkı fiyat anlayışından vazgeçmeyen Safiye Ali, maddi dert çeken hastalarından ise fiyat almayacağını beyan eder.
BİRİNCİ BAYAN TIP HOCASI
Safiye Ali sırf bir klinik tabibi olarak kalmaz Alman ve Amerikan elçiliklerinde doktorluk yapar. Hocası Mary. M. Patrick’in daveti üzerine Amerikan Kız Koleji Tıp Kısmı’nda ders de vermiştir.
Kapitülasyonların kaldırılması ve sıhhatte ulusallaşma adımları nedeniyle Amerikan Koleji Tıp Okulu 1924’te kapatılır.
SÜT DAMLASI HAYATINDA DÖNÜM NOKTASI OLUR
Safiye Ali’nin hayatındaki dönüm noktası Süt Damlası ve Kızılay Bayan Merkezi olur. Bu iki kurumda da Ali, genel olarak çocukların süte ulaşmaları ve yeteri kadar süt emmemiş çocukların ise bakımları için çalışır. Ayrıyeten bu kurumlar bakım ve iyileştirmenin yanı sıra eğitim ve maddi yardım manasında da bayanların yanında olur. Amaç, annelere sağlıklı ve çağdaş çocuk bakımını öğretmektir.
BİRİNCİ FEMİNİST HAREKET’İNDE KURUCUSU
Cumhuriyetin birinci feminist hareketi olan ve 1924’te kurulan Türkiye Bayanlar Birliği’nin de kuruculuğunu Safiye Ali yapmıştır. Efsane aktivist Nezihe Muhiddin’in önderliğinde evvel parti olarak kurulan lakin sonrasında birliğe dönüştürülen Türkiye Bayanlar Birliği Türkiye’de bayan haklarının çağdaşlaşmasında değerli rol oynar. Safiye Ali bu birliğin sıhhat komitesini yönetirken genç kızların fuhuşa sürüklenmesinin önüne geçmeye çalışır.
MEMLEKETLER ARASI KONGREDE TÜRKİYE’Yİ TEMSİL EDEN BİRİNCİ DELEĞE
Safiye Ali 3 büyük milletlerarası tıp kongresinde Türkiye’yi temsil etmiştir. Ali yurt dışında Türk bayanına laf ettirmez.1924’teki Londra Milletlerarası Bayan Tabipler Kongresi’ne katılan Ali tıpkı vakitte memleketler arası bir kongrede Türkiye’yi temsil eden birinci bayan delege olur. Londralıların ülkesindeki tek bayan hekim olma tenkidine ise şöyle karşılık verir: “Ben burada hâlihazırdaki bayan hekimleri değil yakın bir vadede yetişecek olan bayan hekimleri temsil ediyorum.”
KANSER SAFİYE ALİ’NİN PEŞİNİ BIRAKMAZ
1928 yılında kanser teşhisi konan Safiye Ali sessiz sedasız Almanya’ya masraf ve Dortmund kentinde tedavi olur. Hastalığına karşın halka hizmet etmeyi 2. Dünya Savaşı’nda dahi bırakmayan Ali, savaştan sonra duyduğu hasret ile yurda dönmek ister lakin hastalığı nükseder ve bu sefer beden tedaviye karşılık vermez.
9 Temmuz 1952’de Dortmund Merkez Mezarlığı’ndaki cenazesinde ise Prof. Dr. Lehmann şöyle der Safiye Ali için: “Safiye’nin yüreği bir pırlantaydı. O yüksek ruhlu, insancıl bir varlıktı. Bizim kalbimizde hayranlık duyduğumuz, büyük bir yardımsever melek olarak yaşayacaktır…”.
Karar