Türkiye Kamu Başdenetçisi Erdem Malkoç, Ermenistan ordusunun Dağlık Karabağ’da işlediği savaş hatalarının yer aldığı raporu, dünyanın birçok yerine ve bilhassa Avrupa Birliği ülkelerinin parlamentolarının insan hakları kurullarına göndereceklerini söyledi.
Kamu Denetçiliği Kurumunca hazırlanan raporda Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesinde Ermenistan ordusunun yaptığı insan hakları ihlallerine ait kanıtlara yer verildi.
Rapora ait AA’ya açıklamalarda bulunan Malkoç, ombudsmanların iki vazifesinin bulunduğuna işaret ederek, bunlardan birincisinin ülkede kamu hizmeti sunan yönetim ile vatandaşlar ortasındaki meseleleri orta buluculuk metoduyla gidermek, ikincisinin de ulusal ve memleketler arası alanda insan haklarının korunması ve geliştirilmesi için çalışmalar yapmak olduğunu söyledi.
Raporun hazırlanma sürecinde, Azerbaycan’a giderek Ermenistan ordusunun ataklarında ziyan gören sivil yerleşim yerlerinde incelemelerde bulunduklarını anlatan Malkoç, “Azerbaycan’a yaptığımız seyahatte, bilhassa savaş alanları dışındaki sivil yerleşim bölgelerinde, Gence, Terter, Goranboy, Ağdam hatta Bakü civarında füzelerle vurulan yerleri dolaştık. Gence, savaş alanının kilometrelerce dışında olmasına karşın Ermenistan’dan atılan füzelerle vuruldu, Terter de tıpkı formda vuruldu.” diye konuştu.
SİVİL YERLEŞİM YERLERİNİ VURMAK İNSANLIK KABAHATİ
Malkoç, Ermenistan’ın akınları sonucu 94 sivil Azerbaycan vatandaşının hayatını kaybettiğini, 414’ünün de yaralandığını tabir etti.
Malkoç şu değerlendirmelerde bulundu:
“Savaşın olmamasını hepimiz temenni ederiz lakin milletlerarası hukuka nazaran yasal müdafaa ve gibisi nedenlerle savaş cephede olabiliyor. Lakin taammüden, bilerek savaş cephesinin 100-150 kilometre ötesindeki sivil yerleşim bölgelerini vurmak bir insanlık kabahatidir. Bu, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nde belirtilen temel haklara, Cenevre Sözleşmesi’ne terstir.”
YASAK SİLAHLAR KULLANILDI
Azerbaycan’daki incelemelerinde, atakların elim sonuçlarına tanıklık ettiklerini söz eden Malkoç, “Saldırılar sonucu ölen insanların yakınlarıyla, yaralananlarla konuştuk. Annesi ve babasını kaybeden çocuklarla konuştuk. Yıkılan okulları, konutları gördük. İbadethanelerin bu taarruzlardan ötürü uğradıkları ziyanı gördük. Etrafın nasıl tahrip edildiğini, yasak silahların, bombaların nasıl kullanıldığını gördük. Raporda hepsini anlattık.” dedi.
Malkoç, 7 kısımdan oluşan raporda, “Dağlık Karabağ sorunu”, “Yerinde inceleme sonucunda elde edilen tespitler”, “İnsan hakları açısından çatışmaların değerlendirilmesi” üzere başlıkların bulunduğunu aktararak, “Bunun dışında raporumuzda, Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen akınların kronolojik sıralamasını yaptık. Ermenistan silahlı kuvvetlerinin taarruzları sonucu hayatını kaybeden sivillerin fotoğraflarını ve nerelerde şehit edildiklerini başka farklı inceledik.” bilgisini paylaştı.
Bu raporla tarihe not düşmek istediklerini lisana getiren Malkoç, şunları kaydetti:
“Savaş kabahati işleyenlerin, sivilleri katledenlerin, çevreyi tahrip edenlerin, gecenin 01.00’inde 1 yaşındaki çocukları yahut yaşlıları, savaşla ilgili olmayanları öldürenlerin tespitini yaparak, bunların milletlerarası mahkemede yargılanması için gayret göstermeye çalıştık. Raporu, bu haftadan itibaren Türkiye’deki ilgili kurum ve kuruluşlar ile dünyadaki bütün insan hakları kurumlarına, ombudsmanlara ve insan hakları savunucularına göndereceğiz. Avrupa Birliği ülkelerinin parlamentolarının insan hakları kurullarına göndereceğiz. Ayrıyeten natürel Azerbaycan’a da göndereceğiz. İnsanlık ve insan hakları ismine sorumluluğumuzu yerine getirmeye çalıştık. Bundan sonrası memleketler arası öteki kurumların işi. Bu hataları işleyenleri, sivilleri katledenleri, Cenevre Sözleşmesi’ne, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi ve İnsan Hakları Kozmik Bildirgesi’ne alışılmamış davrananları yargılamak için savcıların, mahkemelerin önüne çıkarmak, elbette diğerlerinin da sorumluluğundadır. Bize düşen vazife bunları kayıt altına almaktır.”
RAPOR YARGILAMALARDA KANIT OLACAK!
Ermenistan’ın savaş cürmü işlemesine karşın kendisinden hesap sorulmayacağını düşündüğüne dikkati çeken Malkoç, “Unuttukları bir şey var, artık dünya eski dünya değil, Azerbaycan eski Azerbaycan değil, Türkiye eski Türkiye değil. Hasebiyle kendilerini bugüne kadar şımartanların koruyacağını zannediyorlar. Ancak bu rapor, Ermenistan’ın insan hakları ihlalleri karşısında memleketler arası yargılamada kanıt olacak.” diye konuştu.
MESCİTLERİ DOMUZ AHIRINA ÇEVİRMİŞLER
Malkoç, Ermenistan’ın 10 Kasım’da yürürlüğe giren ateşkesin akabinde geri çekilmesiyle işgal ettiği bölgelerdeki tahribatın ortaya çıktığını belirterek, “Şuşa, Ağdam, Terter ve Kelbecer’de, tarihe karşı işledikleri kabahatler var. Mescitleri domuz ahırına çevirmişler, Müslümanların mezarlarını tahrip etmişler. Bu olacak şey mi? Hocalı’daki katliamın yahut gibisi katliamların, bunların hesabı kesinlikle sorulacak ki bundan sonra kimse bu türlü yanlışlara yürek edemesin.” tabirlerini kullandı.
RAPORDA NELER VAR?
Ermenistan tarafından çatışma bölgelerinden hayli uzaktaki sivil yerleşim yerlerinin maksat alındığının vurgulandığı raporda, “Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, sivil yerleşim merkezlerine saldırarak, misket bombası üzere ayrım gözetmeyen ve bu nedenle kullanımı yasaklanmış silahları kullanarak hem sivillerin hayat hakkını ihlal etmiş hem de Memleketler arası İnsancıl Hukuku kapsamında savaş hatası işlemiştir.” tabirleri kullanılıyor.
Rapordaki, füzelerle vurulan sivil yerleşim yerlerinin fotoğrafları yaşanan yıkımı gözler önüne sererken, hücumlarda 3 bin 410 müstakil mesken, 120 çok daireli konut binası ve 512 sivil tesisin ağır hasar aldığı belirtiliyor.
Hücumlar sonucu yakınlarını kaybedenlerle yapılan görüşmelerin de anlatıldığı raporda, Gence’deki bir konut ziyaretine ait “Saldırıda anne ve babası ile büyükannesini kaybeden 2 yaşındaki Nilay’ın teyzesi ile tanışılmıştır. Teyzesi, Nilay’ın annesinin gebe olduğunu, doğmamış kardeşini de kaybeden Nilay’ın daima ağladığını ve annesini sorduğunu belirtmiştir.” bilgisi aktarılıyor.
Karar