TANER AY
Yıllar evvel, edebiyat mahfillerinde de pek sevilen bir gazetecinin, “Gençliğimde elimden düşürmediğim sol yayınları artık kitaplığımın en üst rafına ve art sıraya sürgüne gönderdim,” dediğini anımsıyorum. Adamın bu keskin mizahında aslında ’47 neslinin büyük dramı lisana getiriliyordu lakin, en başta yakın arkadaşları olmak üzere, soldan kim varsa hepsi ona küfür yarışına girişmişlerdi. Birebir dram ’57 jenerasyonu için de geçerlidir. Bu iki nesil, Marx’ı ve Engels’i hiç eksiksiz okumadı, okuduklarının pek çoğuysa çeviride çarpıtılmış metinlerdi. Bu nedenle ben de on yıl kadar evvel kitaplığımda ’70’li yıllardan kalma ne kadar sol kitap varsa çabucak hepsini bir kuruma bağışlamıştım. Marx’ın, Engels’in ve Gramsci’nin eksiksiz ve çarpıtılmamış metinlerineyse lakin son birkaç yıl içinde sâhip olabildim.
Aslında benim neslimden Marx’ın ve Engels’in neler yazdıklarını merâk edene de bir iki kişinin dışında hiç rastlamadım. O yıllarda, herkesin elinde, okuyanlara ne kazandırıyorsa, bir parti tarihi vardı. Bu salaklara ben de dahilim. Fakülte yıllarımda bir orta üşütüp günlerce hasta yattığımda bile üç ciltlik bir parti tarihinin satırlarının altlarını çize çize okuyup, vaktimi boşa harcamıştım. Bugün o kitaptan inanın tek satır bile anımsamıyorum. Halbuki, günümüzün gençleri, ’47’li yahut ’57’li büyüklerine hiç benzemiyorlar, vaktin ne kadar değerli olduğunun farkındalar ve meyhâne masalarında kalabalıklaşmak yerine daima unutulanların hafriyatını yapıp, bizlere nefis eserler kazandırıyorlar. Onlardan Turgay Anar’ı ve Necati Tonga’yı KARAR için yazmıştım, bu kere da sizlere Şaban Özdemir’den bahsedeceğim.
Kalabalık Cadde için ‘Edebiyatımızda Unutulanlar ve Kaybedenler’ yazı dizisini hazırlarken, elimi hangi kitaba atsam, Şaban Özdemir ismiyle karşılaştığımı anımsıyorum. Ben fakülteyi bitirmeden iki yıl kadar evvel Bremen’de doğmuş. Evvel Ahmed Hamdi Tanpınar’ın pek bilinmeyen yazılarını, İlyas Dirin ve Turgay Anar ile birlikte ‘Mücevherlerin Sırrı’ ismiyle bir kitapta derliyor. Sonraki yıl, Hüseyin Su ve yeniden İlyas Dirin ile çalışıp ‘Âsaf Hâlet Çelebi Kitabı’nı hazırlıyor. Bu yapıtın akabinde Tahsin Yıldırım ile birlikte hazırladıkları ‘Fikirler ve Anılar Etrafında Mehmed Âkif’i Anlamak’ yayımlanıyor. Süleyman Tevfik’in ‘II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Elli Yıllık Hatıralarım’ı yayıma hazırlayan da Özdemir. Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan Behçet Necatigil’in ‘Dost Meclislerinde Kasideler’inde ve ‘Küçük Muharrir’inde de Özdemir’in imzası bulunuyor. Nusret Safa Coşkun’un 1936’da Açık Kelam gazetesinde 44 edebiyatçı ile yaptığı anketleri derlediği ve birinci baskısı 2018’de Çolpan Kitap’tan yayımlanan ‘Millî Bir Edebiyat Yaratabilir miyiz?’i unutmak ne mümkün. Peyami Safa’nın Server Bedi külliyatından ‘Korkuyorum’u Ötüken Neşriyât için notlandırarak yayıma hazırlayan da Özdemir.
2021’İN EN PAHALI KİTABINDAKİ İMZA
Örnekler elbette çoğaltılabilir. Bugünlerdeyse Ötüken Neşriyât’ın ‘Kitabiyat’ dizisinin proje danışmanlığını yapıyor. Bu dizinin birinci yapıtı de Yahya Erdem’in ‘Müteferrika’nın İzinde’si. Bence 2021 yılının en kıymetli kitabı. Her aydının kitaplığında kesinlikle bulunması gereken bir hazine. Şaban Özdemir ismi kıymetli ve pahalı yapıtların pek birçoklarında görülüyor. Kendisi edebiyat tarihimizin kapalı bir kahramanı. Yazdıklarından ve sohbetlerinden çok şey öğreniyorum. Bitirirken, genç neslin araştırmacı müellifleri için hislerimi şöyle söz edeceğim: Şaban Özdemir, Turgay Anar ve Necati Tonga, iyi ki hayatlarımızda varsınız!
Karar