Merkez üssü Ege Denizi’nin İzmir Seferihisar açıklarında meydana gelen Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) 6.6, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Zelzele Araştırma Enstitüsü 6.9, ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi (USGS) 7.0 ve Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (ESMC) 7.0 olarak duyurdu. Ortadaki bu fark ise her iki kurumun da sarsıntının büyüklüğünün ölçümüyle ilgili farklı bir kıymeti baz alıyor olmasından kaynaklanıyor.
SARSINTININ BÜYÜKLÜĞÜ ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN KAÇ USUL VAR?
Sarsıntıların büyüklüğünün ölçülmesinde temel olarak beş farklı metot kullanılıyor:
Lokal Büyüklük (ML): Richter tarafından önerilen ve Richter ölçeği olarak bilinen prosedür. Ses dalgaları ölçülerek, sarsıntının büyüklüğü tespit ediliyor. Lakin bu sistemle şiddetli sarsıntıların ölçülmesi yapılamıyor.
Moment Büyüklüğü (Mw): Kandilli Rasathanesi’ne nazaran, bu, başkalarına nazaran en emniyetli ölçüm tekniği. Kandilli, ” Bilim dünyasında, şayet bir sarsıntı için moment büyüklüğü hesaplanabilmişse, öteki büyüklük tiplerine gerek kalmadığı düşünülür” diyor. Bu, hesaplaması en karmaşık metot ve 4’ün üzerindeki zelzeleler için kullanılıyor.
Müddete Bağlı Büyüklük (Md): Sarsıntının sismometre üzerinde yarattığı titreşimle ölçülür. 5’ten küçük sarsıntılar için kullanılıyor.
Yüzey Dalgası Büyüklüğü (Ms): Lokal Büyüklük ve Mühlete Bağlı Büyüklük sistemlerinin yetersiz kaldığı, 6’nın üzerindeki sarsıntılarda kullanılıyor. Yüzeyden yayılan dalgalar ölçülerek, büyüklük tespit ediliyor. Ölçüm yapılan ara arttıkça bu prosedürün güvenirliği de artıyor.
Cisim Dalgası Büyüklüğü (Mb): Yüzey dalgaları yerine, derinliklere inen dalgaların ölçüldüğü usul.
KURUMLAR ZELZELE ŞİDDETİNİ NEDEN FARKLI AÇIKLIYOR?
Kandilli Rasathanesi farklı prosedürlerin kullanılma nedenini, “Belirli bir prosedür belli bir büyüklük aralığında ve belli bir uzaklıktaki için geçerliyken, daha büyük yahut daha uzak sarsıntılar için daha farklı teknikler kullanmak gerekir. Hatta bu farklı prosedürleri tıpkı zelzeleye uyguladığı takdirde, farklı pahalar elde etme mümkünlüğü da vardır. Lakin en inançlı olanı, o büyüklük ve uzaklık için en uygun olan usulün verdiği sonuçtur” olarak açıklıyor.
Kandilli, Richter ölçeği olarak da bilinen mahallî büyüklüğü (ML) gösteren veriyi paylaşırken, AFAD ise büyüklük göstergesi olarak moment büyüklüğünü (Mw) veriyor. Merkez üssü İzmir’in Seferihisar ilçesinin Ege Denizi açıkları olan zelzelenin moment büyüklüğü (Mw) ise 6.6 olarak görülürken, yerel büyüklüğü (ML) 6.9 olarak ölçüldü.
SARSINTININ BÜYÜKLÜĞÜ NE DEMEK?
, fay sınırlarındaki güç birikiminin açığa çıkmasıyla yerkabuğunda yaşanan kırılmayla olur. Böylelikle biriken güç açığa çıkar.
Kandilli Rasathanesi, zelzelenin büyüklüğünü “kırılan yüzeyin büyüklüğünü ve münasebetiyle ortaya çıkan gücün seviyesini belirten bir ölçü” olarak tanımlıyor.
AFAD ise “depremin ortaya çıkardığı toplam enerjiyi karakterize eden, aletsel ölçüm ve hesaplama sonucunda bulunan değere” zelzelenin büyüklüğü isminin verildiğini söylüyor.
Sarsıntının büyüklüğüyle ilgili birinci ölçümleme sistemi ABD’li sismologlar Charles Richter ve Beno Gutenberg tarafından 1935 yılında geliştirildi ve 1936’da kullanılmaya başlandı.
Richter ölçeği, zelzelelerin yaydığı sismik enerjiyi kullanarak, geliştirilen logaritmik formüle büyüklük pahasının hesaplanmasını sağlıyor.
SARSINTININ BÜYÜKLÜĞÜ NASIL ÖLÇÜLÜYOR?
Kandilli Rasathanesi, büyüklüğünün ölçülmesini su dolu bir havuza atıldığında oluşan çevresel dalgalara bakarak, atılan taşın boyutlarının hesaplanmasına benzetiyor.
Yerkabuğunda oluşan dalgalanmalar da sismometre ismi verilen aletlerle ölçülüyor. Zelzelenin merkez üssünün tespit edilmesiyle birlikte sismometreden alınan ölçümler matematiksel formüller kullanılarak hesaplanıyor ve sarsıntının büyüklüğü ortaya çıkıyor.
Karar