Ortalarında Ziraat Hayat ve Emeklilik, Halk Hayat ve Emeklilik, Vakıf Emeklilik’in bulunduğu 6 kamu sermayeli sigorta şirketi, Varlık Fonu çatısı altında birleşmelerini tamamladı. Sigorta şirketleri ‘Türkiye Sigorta Anonim Şirketi’, emeklilik ve hayat şirketleri ise ‘Türkiye Hayat ve Emeklilik Anonim Şirketi’ ismi altında birleşti. Türkiye Hayat ve Emeklilik 22.8 milyar liralık fon büyüklüğüyle iştirakçi sayısı açısından pazarda birinci sıraya yerleşti.
DEVREDİLEN ZIYAN YAZIYOR
Cumhurbaşkanı “6 esaslı kurumumuzun faaliyetlerinin tek çatı altında toplanması verimliliklerini artıracak. Türkiye Sigorta, salgın periyodundan ekonomiyi güçlendirerek çıkışımızın garantisi olacak” dedi. TVF bünyesindeki şirketler kamuoyunda gündeme geliyor. Evvelki periyotlarda kâr eden Çaykur’un fona zamandan sonra bilançosunda ziyan oluşması tartışma yaratmıştı. Son olarak sigorta şirketlerinin bölümü de misal gündeme taban oluşturdu.
“FON ÜZERİNE 60.5 MİLYAR TL HARCANDI, GELECEK KUŞAKLAR BORÇLANDIRILDI”
Eski Hazine Müsteşarı ve DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı İbrahim Çanakçı, fona ait tenkitlerini şöyle lisana getirmişti: Varlık fonu elinizdeki varlıkları değerlendirsin, gelirleri biriktirsin ve bunlardan bu kuşak değil gelecek jenerasyonlar de faydalansın diye kurulur. Fon üzerinden 60.5 milyar TL harcandı. Diğer ülkeler gelecek kuşaklara birikim bırakırken, bizim fon borç bırakmış durumda.
KONTROLSÜZ FONA SİGORTA ÇATISI KURULDU
Bünyesinde 20’den fazla şirket barındıran Türkiye Varlık Fonu, kamu sermayeli 6 sigorta şirketini de sisteme katarak tek çatı altında topladı. Fonun Sayıştay kontrolüne kapalı olmasıyla tartışmalar tekrar alevlenirken, her geçen gün hacmi büyüyen fonun şeffaflıktan uzak olması da eleştirildi. Varlık Fonu’nun yaklaşık 30 milyar dolar büyüklüğe sahip olduğu kestirim ediliyor.
Türkiye Varlık Fonu (TVF) Aralık 2019’da yeni iktisat programı çerçevesinde sigorta şirketlerini Varlık Fonu altında topladı. O devirde yapılan açıklamaya nazaran “Türkiye iktisadının tasarruf birtakımın artırılması ve bankacılık dışı finansal bölümün geliştirilmesi maksadıyla sigortacılık ve ferdî emeklilik bölümünde planlanan ıslahatların bir kesimi olan kamu sigorta şirketlerinin tek çatı altında birleştirdik” denilmişti. Proje kapsamında Güneş Sigorta AŞ, Halk Sigorta AŞ, Ziraat Sigorta AŞ, Vakıf Emeklilik ve Hayat AŞ, Halk Hayat ve Emeklilik AŞ ile Ziraat Hayat ve Emeklilik AŞ paylarının kamu bankalarına ve öbür ilgili taraflara ilişkin olan hisseleri TVF Finansal Yatırımlar AŞ tarafından satın alındı. Daha evvel de yapılan teşebbüslerle birlikte neredeyse devletin en pahalı şirketleri TVF’ye aktarılmış oldu. Dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi’nde düzenlenen Türkiye Sigorta Tanıtım Töreni’nde 2016 yılında gelecek kuşaklara güçlü bir iktisat bırakma amacıyla Türkiye Varlık Fonu’nun kuruluşunu gerçekleştirdiklerini hatırlattı. Fonun, kuruluşundan bu yana geçen 4 yıllık müddette 8 farklı kesimden, 20 şirket, 2 lisans ve taşınmazlardan oluşan güçlü bir portföye ulaştığını vurgulayan Erdoğan “Bugün de sigorta bölümümüze yeni bir vizyon kazandıracağına inandığım stratejik bir hamleyi hayata geçiriyoruz” diye konuştu. Geçen yıl açıkladıkları yeni iktisat programında sigortacılık ve ferdî emeklilik alanındaki ıslahatları hızlandıracaklarını duyuru ettiklerini tabir eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti: “Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Türkiye Reasürans Anonim Şirketini kurarak bu tarafta iki kritik adım attık. Kamu sermayeli sigorta şirketlerinin tek çatı altında birleştirilmesi ile bu sürecin eksik kalan yanını da tamamlamış oluyoruz. Ziraat Sigorta, Halk Sigorta, Güneş Sigorta, Ziraat Emeklilik, Halk Emeklilik ve Vakıf Emeklilik bundan sonra yollarına Türkiye Sigorta ve Türkiye Hayat Emeklilik çatısı altında devam edecekler. Böylelikle 38 bölge ve 2 bin 620 çalışanla, şimdilik, 15 milyon müşteriye hizmet veren ülkemizin en büyük sigorta ve emeklilik şirketini tesis ediyoruz. Bu büyük birleşme ile Türk sigortacılık bölümünü çok daha organize, çok daha rekabetçi bir yapıya kavuşturduğumuza inanıyorum.”
BÖLÜMDEN SONRA HİÇ KAR YAZMADI
ÇAYKUR, Varlık Fonu’na devredildiğinden beri ziyan ediyor. 2018 yılını 657 milyon liralık ziyanla kapatan, 2019 yılı ziyanı ise 733 milyon olan ÇAYKUR, reklam sinemaları, açık hava reklamları ve çay bardağı alımı için 11 milyon 86 bin 458 TL harcadı. ÇAYKUR’un aldığı temperli kulplu cam bardakların maliyeti 5 milyon 250 bin TL oldu. Reklam sinemaları için de 3 milyon 990 bin TL ödendi. TVF’ye dönemi gerçekleşmeden evvel en son 2016 yılında 82 milyon lira kâr eden kurum, sonrasında daima ziyan yazmaya başladı. 2017 yılında 267 milyon lira, 2018’de 657 milyon lira, 2019’da ise 635 milyon lira ziyan yazdı. ÇAYKUR’un bankalara olan kredi borçları 2019 sonunda 3 milyar 498 milyon liraya çıktı. 2018 yılında 2 milyar lira olan banka kredileri bir yılda 1 milyar 442 milyon lira arttı.
SAYIŞTAY TARAFINDAN DENETLENEMİYOR
Ağustos 2016’da kurulan Türkiye Varlık Fonu, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin devreye girmesiyle 2018 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a bağlandı. Fonun idare şurası başkanlığını Cumhurbaşkanı Erdoğan, Lider yardımcılığı vazifesini ise Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak yürütüyor. Yaklaşık 30 milyar dolar büyüklüğe sahip olduğu iddia edilen Varlık Fonu, kamu kuruluşu statüsünde olmadığı için Sayıştay tarafından denetlenemiyor. Fonu denetleyen resmi kurum ise, tekrar Cumhurbaşkanlığı’na bağlı olarak çalışan Devlet Denetleme Heyeti. Fonun 2019’da kamu şirketlerinin pahasını artırmak yerine, inşaat ve güç bölümündeki kimi borçlu şirketleri kurtarmak için kullanılması reaksiyon çekmişti. 2019’da milletlerarası piyasalardan 1 milyar euroluk borçlanma yapan Varlık Fonu idaresi, İstanbul Finans Merkezi inşaatını üstlenen inşaat şirketlerinin taahhütlerini yerine getirememesi sonrasında 1.67 milyar TL bedelle projeye ortak olmuştu.
PARALEL HAZİNE ÜZERE İŞLİYOR
CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel TVF için daha evvel şu değerlendirmeleri yapmıştı: “TVF’nin varlık yaratmak yerine borç yaratan bir yapılanma haline geldiğini ve adeta bir paralel hazineye dönüştüğünü ortaya koydu. Elimizdeki bilgiler fonun, Hazine garantisiyle 34 milyar TL’lik borç ürettiği tarafında.” Şirketin 2018 yılı faaliyet devrine ait mevzuata karşın 2019 yılının birinci 3 ayında olağan genel konsey toplantısı gerçekleştirilmediğine de dikkat çeken Özel, şu değerlendirmelerde bulunmuştu: “Kuruluşundan bu yana mevzuata alışılmamış iş ve süreçler yapan bir şirketten kelam ediyoruz. Şirketin yalnızca mali kontrole tabi tutulmuş olmasını, hukuka uygunluk ve performans kontrolü yapılmamış olmasını da not etmek durumundayız. Norveç Varlık Fonu yöneticisi, bir öbür fon yöneticisinin kiraladığı uçakla seyahat ederek kurumun prestijini ve kültürünü zedelediği için istifa etmişti. Türkiye’de ise ülkemizin geleceğindeki varlıklarının bile içine konduğu TVF’nin kamu kaynaklarının ne biçimde kullandığı ya da iktisada nasıl yararlı olabileceğine yönelik denetlemelerinin yapılmamış olmasını önemli bir eksiklik olarak görüyoruz.”
60 MİLYAR LİRA BORÇLANDI
Eski Hazine Müsteşarı ve DEVA Partisi Genel Lider Yardımcısı İbrahim Çanakçı daha evvelki açıklamalarında, Merkez Bankası rezervleri ve 40 milyar TL’lik ihtiyat akçesi üzere Varlık Fonu üzerinden de 60 milyar TL’nin kur için harcandığını söylemişti. İbrahim Çanakçı şu noktalara değindi: “Varlık Fonu’nu niye kurarsınız. Elinizdeki varlıkları değerlendirsin, elde ettiği gelirleri biriktirsin ve bunlardan bu jenerasyon değil gelecek kuşaklar de faydalansın. Varlık fonlarının kuruluş emeli budur. Cari fazlası ve doğal kaynakları olan ülkelerde varlık fonları bunun için kurular. Yani kuşaklar ortası adil bir paylaşım fonksiyonu görür. Biz de tam aksisi oldu. Hazine’nin web sayfasından borçlanma istatistikleri kısmından nakit dışı borç tablosuna bakın. Varlık Fonu kısa mühlet içinde 60.5 milyar dolar bırakmış durumda. Öbür ülkelerin varlık fonu gelecek jenerasyonlara birikim bırakırken, bizim varlık fonu borç bırakmış durumda. Gelecek kuşakların cebinden alıyorsunuz. Kamu bankalarına sermaye enjekte etmek için Hazine’den borç alıyorsunuz ve kamu bankaları da basiretsiz bir yaklaşımla kredi fonlaması yapıyor. Bu sürdürülebilir bir strateji değil.”
FITCH GÖRÜNÜMÜNÜ NEGATİFE DÜŞÜRDÜ
Memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Raitings ise geçen hafta, Türkiye Varlık Fonu’nun görünümünü durağandan negatife revize ettiğini duyurmuştu. Fitch 28 Ağustos’ta Türkiye’nin kredi notu görünümünü döviz rezervlerinin tükenmesi ve prestiji zayıf para siyaseti sonucu dış finansman risklerinin artması nedeniyle “durağan”dan “negatif”e çevirmişti. Fitch, yüklü olarak güç, petrokimya ve madencilik alanında sermaye yatırımlarından ötürü Türkiye Varlık Fonu’nun net borç/FAVÖK’ünün 2025’e kadar sekiz katına çıkmasını bekliyor.
SİGORTA BÖLÜMÜNÜN BÜYÜKLÜĞÜ 154 MİLYAR LİRA
Cumhurbaşkanı Erdoğan, atılan bu adımın yalnızca sigortacılık dalına değil finans piyasasına ve gerçek iktisada de değerli katkılarının olacağını belirterek “Türk sigorta ve emeklilik bölümü ne kadar yüksek seviyede fon biriktirirse ülkemizin büyümesine ve kalkınmasına o derece dayanak verecektir. Bilhassa hayat sigortaları ve emeklilik sistemi uzun periyotlu ve düşük maliyetli fon birikimine katkı sağlayan temel araçlardır. Devletin dayanağı ve teşvikiyle fon meblağı 154 milyar liraya ulaşan Ferdî Emeklilik Sisteminde yapılacak atılımlarla gerçek kesime uzun vadeli ve düşük maliyetli büyük bir kaynak sağlanabilecektir. Birbirini tamamlayan kamu sermayeli 6 esaslı kurumumuzun faaliyetlerinin tek çatı altında toplanması bu şirketlerin verimliliğini artıracak, maliyetleri düşürecek, dala yeni bir dinamizm kazandıracaktır” değerlendirmesinde bulundu.
YENİ ESER GELİŞTİREMİYORLAR
Türk sigortacılığının en kıymetli sıkıntısının dalın belli branşlarda ağırlaşması ve yeni eser geliştirmekte yetersiz kalması olduğunu lisana getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan “Türkiye sigorta yenilikçi bakış açısıyla sigortacılık hizmetlerinin daha geniş kısımları ulaşması ve istikrarlı büyümenin devamlılığı ismine kıymetli bir misyon üstlenecektir. Yeni yapının kar gayesi yanında kesim ve kamu faydasını da önceleyen bir zihniyetle çalışması sistemin yenilikçilik açığını da giderecektir. Önümüzdeki devirde dalda hem sigorta hem de emeklilik tarafında değerli gelişmeler yaşanmasını bekliyoruz. Türkiye’den bölgesel bir sigorta başkanı çıkarma gayemize bir adım daha yaklaştığımıza inanıyorum. Ismini gücünden alan Türkiye Sigorta’nın sigorta bölümümüzü global rekabette doruğa taşımasını ümit ediyorum” dedi.
BÜNYESİNDE 20 ŞİRKET VAR
Türkiye Varlık Fonu’nda toplamda 20 şirket yer alıyor. Bunlar ise şöyle sıralanmış: Finansal Hizmetler tarafında Ziraat Bankası, HalkBank, Vakıfbank, Borsa İstanbul, TVF Finansal Yatırımlar, Platform AŞ. Güç kolunda: Botaş, Türkiye Petrolleri, TVF Güç, TVF Rafineri ve Petrokimya. Ulaştırma ve lojistik alanında: Türk Hava Yolları, PTT, İzmir Alsancak Limanı, Türkiye Denizcilik İşletmeleri. Madencilik kesiminde Eti Maden, TVF Maden. Talih oyunları tarafında lisanslar bulunuyor. Tarım ve besin alanında Çaykur, Kayseri Şeker. Gayrimenkul dalında de yer alan TVF, İstanbul Memleketler arası Finans Merkezi projesine de yatırım yapan TVF’nin portföyünde Türkiye genelinde 46 adet taşınmaz. Teknoloji ve Telekom Türksat, Türk Telekom ve Turkcell. Tıpkı vakitte son eklenen sigorta şirketleri TVF bünyesinde
Karar