Hükümetin uzun müddettir izlediği tartışmalı siyasetler, MB’ye Ağbal’ın getirilmesiyle yerini ‘rasyonaliteye dönüş’ algısına bıraktı. Lakin gece yarısı kararnamesiyle beklentiler boşa çıktı.
MB Lider yardımcısı da vazifeden alındı. Piyasalar ‘eskiye dönüş’ sinyaline sert reaksiyon verdi. Dolar 5 ay evvelki düzeye döndü. “Enflasyonun sebebi faiz” görüşünü savunan “Faizi enflasyon üzerinde bir seviyede oluşturmaya devam edeceğiz” dedi.
TÜSİAD: İNANÇ VE İSTİKRAR YOKSA HİÇBİR FAİZ İNDİRİMİ KALICI OLMAZ
Cumhurbaşkanı’nın vatandaşa “Dövizinizi bozdurun” daveti da karşılık bulmadı. Rezervlerin buharlaştırıldığı, geride bir ekonomik yük bırakan yaklaşımın en kritik yan tesiri itimadın zedelenmesi oldu.
‘Hem yüksek döviz hem yüksek faiz’ tablosuna dikkat çeken ikaz TÜSİAD’dan geldi. “Güveni ve istikrarı tesis edemezsek hiçbir faiz indirimi kalıcı olmaz. Bunları yaşadık, gördük” vurgusu yaptı.
KUR FAİZİ YENİDEN SİL BAŞTAN
İktisatta alınan kararlar, TL’yi derinden etkiliyor. Kur krizinde yaşanan periyottan ders çıkarılmadan yapılan müdahaleler TL’yi yeniden kıymet kaybına mahkûm etti. MB Liderinin değişiminden sonra dikiş tutmayan kur yine 8.50 düzeylerine yaklaştı. Alınan yanlışlı kararların tekrarlanmasıyla yüksek faiz yüksek kur devrine geri dönüldü.
İktisat idaredeki değişiklikten sonra kur neredeyse 6 lira düzeylerine kadar gerilemiş. Piyasalar kısa vadeli nefes almaya başlamıştı. Lakin sonrasında hükümetin aldığı her karar TL’yi derinden etkiledi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, son 20 ayda 4 Merkez Bankası lideri vazifeye getirerek, Merkez’in bağımsızlığını yine zedeledi.
Kasım ayında vazifeye getirilen Naci Ağbal ile TL birinci PPK toplantısından sonra yüzde 10’dan fazla paha kazanmaya başladı. Merkez Bankası’nın tek ‘cent’ini harcamadan kuru gerileten Ağbal, vazifeden alındığında 7.20 liraydı. 19 Mart’tan sonra TL’nin paha kaybı durmadı. 21 Mart gecesi sığ piyasalarda 8.48 düzeylerine kadar çıkan kur, eski günlerine dönerek artışlarını günlük banda çevirdi.
Dün ise yükselişini hızlandıran kur gün için 8.46’nın üzerine çıktı. Yapılan kusurlar tek tek tekrarlandı. Swap atakları yine yapıldı, faiz enflasyon iletileri yinelendi. Kasım 2020’den evvelki iktisat idaresinde faiz yüzde 15 iken kur 8.58 düzeyine çıkmıştı. Artık ise faizin yüzde 19 kurun ise 8.46 olması dikkat çekti.
Haftaya yükselişle başlayan dolar/TL, dün yüzde 2’yi aşkın bir yükselişle 8.45’in üzerine çıktı. ABD tahvil faizleri yüzde 1,77’yi aşarken global piyasalarda pahalanan ABD Doları, Türk Lirası üzerinde baskı oluşturuyor. Dolar endeksi de 45 ayın tepesi olan 93 düzeyini aştı.
Şubat ayında 7,0 düzeyi altına inen dolar/TL kuru, ayın sonlarında ABD tahvillerindeki yükselişin tesiriyle 7.50’ye yükseldi. Mart ayı başında ise 7.78’e yükselmesinin akabinde PPK toplantısı sonrası kur 7.20’nin altına geriledi.
TCMB’nin piyasa beklentileri üzerinde faiz artışı yapması ve sıkı para siyasetinden taviz verilmeyeceğini vurgulaması ile kurda yaşanan gerileme TCMB Lideri Ağbal’ın vazifeden alınmasıyla yerini yine yükselişe bıraktı. 8.48’e yükselen kur haftanın devamında 7.70’e indi, lakin para siyasetine dair belirsizliklere ek olarak doların da global piyasalarda yükselmesiyle kur 8.0 düzeyi üzerine yerleşti.
Geçen haftayı 8.14 düzeyinden kapatan kur, evvelki gün 8.21’e çıktı ve son olarak TCMB Lider Yardımcısının da misyondan alınmasıyla kur bugün süratli yükseliş yaşadı.
BU KAYBIN SORUMLUSU ‘ŞAHSIM HÜKÜMETİ’
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, Türk Lirası’nın paha kaybettiğini belirterek, “Sorumlu kendi aklını beğenen kibir hastalığıyla malul Erdoğan’ın Şahsım Hükûmeti” değerlendirmesini yaptı. Öztrak Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “Türkiye, ağır çekim bir finansal türbülansı en ağır halde yaşıyor. Yalnız ve sahipsiz Türk lirası kıymet kaybediyor. Bunun sorumlusu ne dış güçler ne de salgın. Sorumlu; kendi aklını beğenen kibir hastalığıyla malul Erdoğan’ın Şahsım Hükümetidir” sözünü kullandı.
‘TÜM ARAÇLARI KULLANMAYA HAZIRIZ’
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Şahap Kavcıoğlu “Politika faizini güçlü dezenflasyonist etkiyi koruma edecek biçimde enflasyonun üzerinde bir seviyede oluşturmaya devam edeceğiz” dedi. Kavcıoğlu dün düzenlenen toplantıda şu iletileri verdi: “Politika faizini, enflasyon üzerinde bir seviyede oluşturmaya devam edeceğiz. Kararlarımızı data odaklı alacağız. Bir hafta vadeli repo faiz oranı para siyaseti açısından temel siyaset aracımız olmaya devam edecek.
Enflasyondaki düşüşün kalıcılığını sağlayacağız. Yüzde 5 enflasyon maksadına bağlıyız. TL’nin prestijini sağlayacağız.” Kavcıoğlu “Merkez Bankasının kanunla belirlenmiş vazife ve yetkileri çerçevesinde enflasyonda kalıcı düşüşü sağlamak için para siyaseti araçlarını aktif formda kullanmaya devam edeceğiz” diye konuştu.
TEKRAR YİNE BİREBİR TABLO
Analist Dr. Barış Esen “Dolar/TL 8.50’ye yaklaştı. Faizimiz hala yüzde 19. ‘Nisanda faiz indirmeyeceğim’ diyen bir TCMB lideri var. Lakin bedel kaybı ortada” tabirlerini kullandı. Ekonomist Mustafa Sönmez de “Tırmanış nerede durur, azalır, diye iktisatçılara sormayın, bilmezler; muhatabınız artık ruh tabipleri. Tek adam kararları nasıl bir ruh halinin eseridir ve diğer neler yaşayabiliriz? Herkes kendisine mukayyet olsun” dedi.
‘BİZİ ÇIKMAZA SOKANLARIN BİRİKİMLERİ NEREDE?’
Daha evvel de enflasyon ve faizin arttığını söyleyen ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy, “Tablo yeniden birebir enflasyon arttı, faiz arttı, döviz kuru yükseldi. Ortaya gerçek üretim koymazsanız daha da devam eder. O denli bir kırılganlık içindeyiz ki, Merkez Bankasında bir memur bile değiştirilse, lira 5-10 kuruş paha kaybediyor” dedi. Ekonomist Hakan Kara da şu soruyu sordu: “Bizi bu çıkmaz yola sokanlar birikimlerinin ne kadarını döviz ve dövize endeksli varlıklarda tutuyor? Bir vatandaş olarak bu mevzuyu merak ediyor ve araştırılmasını talep ediyorum.”
‘HATALAR ARTIK KABUL EDİLMELİ’
Gelecek Partili ekonomist Serkan Özcan “Dünyanın hiçbir yerinde hem yüzde 19 faiz verip hem de böylesi kur krizi yaratan öbür bir siyaset görülmez. Resmen 84 milyon insanı cehaletin, akıl yoksunluğunun, şahsî çıkarların, makam ve mevki hırsının kurbanı ediyorlar. Gözümüzün önünde eriyor bütün kazanımlar” dedi.
Ekonomist Mahfi Eğilmez, yanlışların kabul edilmesi gerektiğini söyledi. Eğilmez “Hata yaptığımızı kabul etmenin zayıflık değil fazilet olduğunu görebildiğimiz andan itibaren doğruyu bulmaya yaklaşabiliriz. Kurdaki yükseliş sırf bizdeki risk artışıyla ilgili değil. DXY (Dolar Endeksi) de yükseliyor” yorumunu yaptı.
TÜSİAD FAİZ DEMEDİ
YATIRIMIN SIRRI İSTİKRAR VE İNANÇTA
TÜSİAD Genel Kurulu’nda iktisada ait iletiler dikkat çekti. Yatırımda faizden evvel istikrar ve inanç hissinin hakim olması gerektiği vurgulanırken TÜSİAD Lideri Kaslowski “Kalkınmanın ön şartı istikrardır, son 2.5 yılda TÜİK lideri 4 sefer, TCMB lideri 3 kere değişmiştir” dedi.
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Olağan Genel Kurul’u dün gerçekleşti. Genel Şurada iktisada ait iletiler dikkat çekerken, istikrar ve itimadın de altı çizildi. TÜSİAD İdare Heyeti Lideri Simon Kaslowski, kredi genişlemesine bağlı gerçekleşen istisnai büyüme ile enflasyonist baskının arttığı hem faiz hem kurun yükseklerde seyrettiği bir ekonomik ortam olduğunu anlattı.
Kaslowski “Şeffaflık, hesap verilebilirlik, kurumsal özerklik, istişare, çoğulculuk, mutabakat arayışı üzere bahislerin kıymetini vurgulamaya devam edeceğiz. Kalkınmanın ön şartı istikrardır, son 2.5 yılda TÜİK lideri 4 defa, TCMB lideri 3 sefer değişmiştir” dedi. Bu cins vazife değişikliklerinde, lakin şeffaflık ve hesap verilebilirlik dikkate alındığında piyasa iktisadının daha sağlıklı çalışabileceğini belirten Kaslowski “TL’nin zayıflığı dışsal şoklar karşısında bizi korunmasız bırakacaktır. TL’ye itimadı tekrar kazandırmalıyız, aksi takdirde had safhaya varan işsizlik, alım gücünde azalma, büyümenin finansmanı üzere temel meselelerin çözülmesi mümkün değil. İşsizlik toplumu korkutucu boyutta tehdit etmekte; rezervlerimiz azaldı. Besin enflasyonunun özel olarak ele alınması, tarım dalının meselelerini kalıcı çözecek bir programın hazırlanmasının gereğine inanıyoruz” açıklamasında bulundu.
Konuşmasında İstanbul kontratına de değinen Kaslowski, şöyle devam etti: “Özellikle 21. Yüzyıl dünyasında bayanların haklarının tam manasıyla hayata geçirilmesi, onların şiddetten korunması öncelikli bir bahistir. Bayanların iş dünyasında ve aslında hayatın her alanında eşit muamele görmeleri hem her şeyden evvel bir insan hakları sorunudur hem de bir ülkenin ekonomik cazibesini etkileyen ögelerden birisidir.
Bu nedenle şahsen Avrupa Kurulu bünyesinde tüm ülkelerce imzalanmış, Türkiye’nin öncülük de yaptığı, birinci imzacısı Türkiye olan ve dünyanın incisi kentimizin ismini taşıyan İstanbul Kontratından çıkılmasını, daha evvelki basın açıklamalarımızda da vurguladığımız üzere, düzeltilmesi gereken bir karar olarak değerlendirdiğimizi tekrarlamak istiyorum.
‘REFORM SÜREÇLERİ BÜROKRASİ DEĞİŞİMLERİNE HASSASTIR’
Sonuncu ıslahat paketinde ele alınan ıslahatların hepsinin yerinde olduğunu lakin ıslahatların uzun ve meşakkatli süreçler barındırdığını vurgulayan Tuncay Özilhan, “Israrlı uygulama ve takip gerektirir; bu yüzden ıslahat süreçleri siyaset ve bürokrasideki değişikliklere hassastır. Yüksek faiz oranları tasarruf açığının sonucudur, tasarrufları artırmazsak, TL’ye itimadı tesis edip uzun vadeli dış kaynak çekmezsek, hiçbir faiz indirimi kalıcı olmaz.
Yatırımcı itimadı tesis edilemeyince uzun devirli yatırım kararı da alınamıyor. Yatırımcı itimat ister, sık sık değişmeyen kurallar ister. TL’deki paha kaybının bir nedeni döviz geliri üretme kapasitesinin düşüklüğü ise başka neden geleceğe ait belirsizlik ve güvensizlik. Sorun şiddetlenince rezervlerden döviz satarak TL’nin pahasını muhafazaya çalışmak fakat kısa müddet için işe fayda; sorunun daima tekrarlamaması için ekonomik yapının dönüşüp döviz gelirlerinin artırılması ve iktisat idaresinin inanç sağlaması gerekir. Fiyat artışı ile çaba için fiyat denetimlerinin yetmediğini deneyim ile biliyoruz” diye konuştu.
‘YETKİ VE SORUMLULUKLAR BULANIKLAŞTI’
TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu Lideri Tuncay Özilhan da herkesin son aylarda arka arda gelen beklenmedik gelişmeleri anlamaya çalıştığını belirterek “Ortalığın toz duman olduğu, yetki ve sorumlulukların hudutlarının bulanıklaştığı durumlarda karar nasıl alınır; nereye gittiğimiz konusunda başımızda bir karşılık yoksa plan nasıl yapılır? Kurumsal yapıların öngörüldüğü üzere çalışacağı varsayımı olmadan yarın ne olacağı nasıl bilinir; ilan edilmiş olan kurallar yarın değişebilirse, yarına ait kararlar nasıl alınır?” sözlerini kullandı.
‘KENDİ ORTAMIZDA ARBEDE ETTİKÇE HERKES KAYBEDİYOR’
1970’li yıllardaki üzere iç ve dış mihrak probleminin, cari açık ve finansman sıkıntısının devam ettiğini söyleyen Tuncay Özilhan, şöyle konuştu: “Bugün ile 1970’ler ortasında önemli paralellikler var. Pandeminin yol açtığı ekonomik zorluklar zati var olan yapısal zorlukların üzerine ekleniyor; yolun bir yanı istikrarsızlık, bir yanı ekonomik daralma, işsizlik ve geçim problemi, ülke olarak hepimiz bu otomobilin içindeyiz. Kendi ortamızda arbede ettikçe herkes kaybediyor, birleştirici olmak lazım. İstikrarı muhafazanın yolu keskin hareket yerine net, öngörülebilir ve tüm bölümlere inanç veren bir yol haritası koymaktan geçiyor.”
Karar