Anayasa Mahkemesi (AYM), polisin zıt kelepçe taktığı gazeteci hakkında emsal bir karar verdi.
Gazeteci Beyza Kural Yılancı, 5 Kasım 2015 tarihinde YÖK’ün kuruluşunu protesto etmek isteyen öğrencilerin hareketini takip etti. Sivil polis, öğrencilere müdahale edilirken, “çekim yaptığı sırada basın vazifelisi olduğunu bildirmesine rağmen” gazeteci Yılancı’yı da aksi kelepçe takarak alanda bekletti. Polis, çalıştığı kurum kartını göstermesine karşın Yılancı’ya “Hiçbir şey eskisi üzere değil artık, bunu öğreteceğiz size” dedi. Yılancı, gözaltı aracında yer kalmaması üzerine, kendisinin basın mensubu olduğunu anlayan bir öbür amir tarafından hür bırakıldı.
“HİÇBİR ŞEY ARTIK ESKİSİ ÜZERE DEĞİL”
Yılancı’nın şikayeti ve olayla ilgili görüntü kayıtlarının incelenmesi üzerine savcılık Y.Ş., N.D. ve K.A. isimli kuşkulu polislerin tabirini aldı. Yılancı’nın bileğinden tutan Y.Ş.’nin “Hiçbir şey eskisi üzere değil artık, bunu öğreteceğiz size” cümlesini tam olarak hatırlamadığın belirtirken, “O devir devletimizin üst seviye yetkilileri tarafından terör hareketlerine karşı duruşa yönelik kararlı telaffuzlar ve olay yerinde bulunan kümenin elindeki pankartlar ve telaffuzlarla polisi ve devleti aşağılayıcı ve suçlayıcı telaffuzların bulunması hasebiyle ortaya söylenmiş bir kelam olduğunu düşünüyorum. Şahsa yönelik değildir. Zati gerimi dönüp giderken söylemişim” tabirini vermesi dikkat çekti.
Yılancı yaşadıklarıyla ilgili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulundu, lakin sonuç alamadı. Üç polisin tabirinin alınmasının akabinde 7.9.2016’da şikayeti hakkında takipsizlik kararı verilen Yılancı, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağı ile tabir ve basın özgürlüğünün ihlal edildiği savıyla AYM’ye ferdî müracaatta bulundu.
BASIN KARTI KAİDESİ ARANMADI
AYM, Yılancı’nın başvurusunu 12 Ocak 2021 tarihinde görüştü. AYM, Yılancı’nın basın ve söz özgürlüğünün, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlal edildiğine ve 15 bin lira manevi tazminat verilmesine oybirliğiyle karar verdi. Kararda, “Başvurucunun sarı basın kartı sahibi olduğuna ait olarak belgeye sunulmuş bir bilgi yahut doküman mevcut değildir” denilmesi de dikkat çekti. AYM kararının bir örneği, polisler hakkında soruşturmanın yine açılması için İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderildi.
AYM kararının münasebetinde Yılancı’ya yapılan müdahalenin ‘haklı ve yasal olmadığına’ dikkat çekilerek, şunlar belirtildi:
“Soruşturma belgesinde ve sonucunda verilen takipsizlik kararında müracaatçının haber yapmasının engellenmesinin ve müracaatçıya yapılan fizikî müdahalesinin katiyetle gerekli olduğuna dair rastgele bir tespit ya da açıklama yapılmamıştır. Bunun tersine kamera imgeleri dikkatle incelendiğinde müracaatçının keyfi olarak gözaltına alındığı ve kelepçelendiği kanaatine ulaşılmıştır.”
Kararın münasebetinde savcının soruşturmayı tarafsız ve objektif yürütmediği de kaydedilerek, aktif soruşturma yürütülmesi istendi. Yılancı’ya ‘küçük düşürme ve ders verme’ emeliyle aykırı kelepçe takıldığı söz edilen kararda, bu durumun insan haysiyetiyle bağdaşmadığı vurgulandı.
Karar