Geçtiğimiz günlerde Yasal Sultan Süleyman’ın 16. Yüzyıl’a ilişkin portresi açık artırmayla 5 milyon TL’ye İngiltere’deki Sotheby’s müzayede meskeninde satıldı. Bu portreyle gündeme gelen Londra’daki müzayedede 19 yıl evvel Adana’da yaşanan soygunun izleri çıktı.
Sotheby’s Müzayede Meskeni tarafından 31 Mart’ta ‘Art of the Islamic World&India’ isimli müzayede düzenlenmişti. Yasal Sultan Süleyman’ın İtalyan ressam tarafından yapılan portresiyle gündeme gelen müzayedede Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı sesiz bir operasyon düzenledi.
KATALOG İNCELENDİ
Düzenlenen müzayededen yaklaşık bir ay evvel Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları müzayede kataloğunu incelemeye aldı. Katalogda 115 lot numarası ile 2 adet İznik çinisinin de satışa sunulduğu tespit edildi ve tarihi çinilerin “İki İznik seramik karo lotus palmette ve saz yaprakları bezemeli- Türkiye, yaklaşık 1575 tarihli” formunda tanıtıldığı görüldü. Bu tanıtımdan yola çıkarak çinilerin Türkiye’de nereden çalınmış olabileceği ihtimali üzerine çalışma başlatıldı.
‘2002’DE ÇALINAN ÇİNİLERLE BENZERLİK’
Çiniler 6 Aralık 2002 tarihinde Adana Ulu Mescit’te gerçekleşen soygundaki çiniler ile benzerlik gösteriyordu. O tarihte onarımda olan tarihi mescide bir gece yarısı kapısı kırılarak girilmiş, 223 tarihi çini karo çalınmıştı. Bu soygun aydınlatılamadı lakin çalınan 223 çini karodan 67 modül 11 Eylül 2009 tarihinde İstanbul Kocamustafapaşa’da bir konuta düzenlenen baskında koliler içinde ele geçirildi. Vakıflar Genel Müdürlüğü 156 kesim tarihi çininin çalıntı olduğunu Interpol aracılığıyla tüm dünyaya duyurdu. 2011 yılında Londra’da Christie’s Müzayede Meskeni Lot 331 numarasıyla Adana soygununda çalınan çinilerden birini satışa çıkardı. Kültür ve Turizm Bakanlığı müdahale ederek yapıtı satıştan çektirdi ve Türkiye’ye iadesini sağladı.
‘ÇİNİ SATIŞTAN ÇEKİLDİ’
Sotheby’s Müzayede konutu tarafından satışa çıkarılan çini karolar 25,8 cm ile 25,6 cm ölçülerindeydi. Bunlar Türkiye’nin Interpol’e bildirdiği çalıntı çini karolarla ölçüleri neredeyse teğe bir tutuyordu. Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları satışa sunulan çinilerin bu soyguna ilişkin çiniler olduğunu bilimsel raporlar ile ispat etti ve Interpol kayıtları ile birlikte durumu Dışişleri Bakanlığı’na rapor etti. İngiliz polisi ile temas kuran Londra Büyükelçiliği elde bulunan fotoğraf, doküman ve bilimsel raporlar sunularak yapıtların Türkiye’den çalındığını belirtti. Bunun üzerine müzayede meskeni lot 115 numarası ile katalogda yer verdiği 2 çini karoyu satıştan çekti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı, Interpol kanalıyla da aranan yapıtların Türkiye’ye iadesi için çalışmalarını sürdürüyor. Sotheby’s Müzayede Konutu yapıtın iadesini yapmaz ise ise Türkiye türel yollara başvuracak.
NE OLMUŞTU?
Adana’nın merkez Seyhan ilçesindeki Ulu Cami’nin üretimine Ramazanoğlu Halil Beyefendi tarafından 1509’da başlandı. Halil Bey’in mevti üzerine oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından 1541 yılında tarihi yapı tamamlandı. Caminin mimarisi Selçuklu ve Memluk üsluplarını taşıyor. Duvarları siyah beyaz mermer taşlarla bezeli olan caminin batı ve doğu cepheli birer kapısı bulunuyor. 16. Yüzyıldan kalma çinileri ile meşhur olan caminin duvarlarındaki çiniler beyaz taban üzerine lacivert, firuze ve mercan kırmızısı renklerden oluşuyor. Bitki motifleri ile süslenen 16 ve 17’nci yüzyıllara ilişkin eserler, Osmanlı çini sanatının İznik ve Kütahya’da yapılmış en olgun ve en hoş örneklerini teşkil ediyor. Çiniler tıpkı vakitte 18’nci yüzyıla ilişkin soluk ve gri renkli geç zaman çinilerini de ihtiva ediyor.
Karar