Avukat Figen Çalıkuşu’nun 2014 yılında açtığı külliye davasında emsal bir karara imza atıldı. Danıştay, Atatürk Orman Çiftliği’ne yapılan külliye inşaatının yasal olmadığına hükmetti. Karar, sit alanlarına yahut sit alanları içindeki klâsik tarım bölgelerine “kamu binası yapma” münasebeti ile el konmanın engellenmesinin önünü açtı.
Avukat Figen Çalıkuşu’nun 2014 yılında açtığı ve son etaba gelen davada Danıştay 6. Dairesi, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun bozma kararına uyarak Atatürk Orman Çiftliği’ne yapılan Külliye inşaatının yasal olmadığını karara bağladı. Danıştay İdari Dava Konseyi oy birliği ile aldığı ve 6. Dairesi’nin uymayı kabul ettiği kararda, “anıt ve şehitliklerin tarihi sit alanının bir kesimi olduğu hususu dikkate alındığında, bu alanlarındaki anıt ve şehitliklerin müdafaa bölge konseyinden müsaade alınmak suretiyle düzenleme ve gerekli tamirleri gerçekleştirmeye yönelik uygulamaların müdafaa temellerine uygun olduğu, lakin bu düzenleme kapsamına “kamu hizmet yapılarının” da dahil edilmesinin üstteki açıklamalar da dikkate alındığında 2863 Sayılı Kanun’da öngörülen müdafaa asıllarına uygun olmadığı” sonucuna varıldığı belirtilmişti.
TAHRİBATA YÖNELİK FİZİKİ MÜDAHALEYE YASAK GELDİ
Danıştay kararıyla tarihi ve doğal sit alanları içindeki klâsik tarım alanlarına “kamu binaları yapılacak” münasebeti ile el konmasının da önüne geçecek bir emsal oluştuğu için bu kararın çifçileri ve tarım bölümünü de çok yakından ilgilendirdiği söz ediliyor. Sözkonusu kararda “Tarihi sit alanlarının doğal yapısıyla birlikte korunması gerektiğinden, bu alanlarda bitki örtüsünü, topoğrafik yapıyı, siluet tesirini bozabilecek tahribata yönelik inşai ve fiziki müdahale yasağı” getirilmiş durumda.
”KUTLANMASI GEREKEN BİR KARAR”
Ferdî gayretleriyle kelam konusu davayı açıp bugüne kadarki kademelerini takip eden Avukat Figen Çalıkuşu, mevzu hakkında yaptığı açıklamada şu görüşlere yer verdi:
Kültür Varlıklarını Muhafaza Yüksek Kurulu’nun 18.02.2014 tarihli 28917 sayılı Resmî Gazete’de, 16.01.2014 tarihli 271 sayılı prensip kararını yayınladığını bir gazete haberinde okudum. Bu prensip kararı, bir evvelki 421 sayılı unsur kararına eklemeler yapıldığı yazılı idi. Bu eklemeye nazaran Tarihi Sit alanları içine “kamu hizmet binası” yapılması mümkün hale geliyordu. Öteki ekleme ise yine tarihi sit alanı içinde evvelden süregelen ziraî faaliyet ile bağ ve bahçeciliğin yapıldığı alanlara ilişkindi.
Tarihi sit alanı içinde ziraî faaliyet var ise yapılabilir ancak ayrıca hiç bir faaliyete müsaade verilmez, gaye tarihi sit alanının bir bütün olarak korunmasıdır. Lakin bu yeni prensip kararında minik bir ekleme dikkatimi çekti. “Koruma gayeli imar planı yapıldığında bu maksatların dışında kullanım” mümkün hale getiriliyordu. Bu unsur kararındaki düzenlemeler aslında kanunlar hiyerarşisine nazaran Sit Alanları için özel kanun olan 2863 Sayılı Yasa ve keza Ulusal Parklar Kanunu kararlarına alışılmamış idi. Zira tüm yasal düzenlemeler tarihi sit alanlarının doğal yapısıyla birlikte bir bütün olarak korunmasına hizmet eder. Bu çok dikkat cazip fakat bir o kadar da gizemli prensip kararı için dava açmaya karar verdim. Dava dilekçesinde, ‘Antalya’da Kaleiçi üzere tarihi ve kültürel mirasın bulunması ve bu yeni prensip kararından olumsuz etkilenerek korunamayacağı, keza ayrıca pek çok tarih ve kültürel sit alanlarının bu ülke vatandaşlarının ortak mirası olduğu fikriyle bu davayı açıyorum’ dedim.
Davamı açarken, bu unsur kararı değişikliğinin nelere hizmet edeceğinin herkes üzere ben de farkında değildim. Ta ki açtığım ve Danıştay’da görülen davama 29 Mayıs 2014 tarihinde Başbakanlık müdahil olana kadar. Başbakanlığın açtığı davaya müdahil olma isteğinin, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın prensip kararının AOÇ’ye yapılacak konutu kurtarma operasyonu olduğunun ispatı olduğu anlaşılmıştı. Zira AOÇ tarihi ve doğal sit ilan edilmiş bir alandır. Atatürk Türk tarımına öncülük etmesi gayesi ile bu çiftliği kurmuştur. İçinde ayrıyeten müze, devlet mezarlığı üzere kısımlar vardır ve bozkır ortasına kurulmuş olan yeni başşehir Ankara’nın halkı için bir tabiat hoşluğu ve toplumsal ömür alanı yaratma isteği de değerlidir.
”DAVAYI DANIŞTAY REDDETTİ”
Sonuçta Başbakanlık müdahil oldu ve açtığım davayı maalesef Danıştay reddetti. Cumhurbaşkanlığı gecikmeksizin vekalet fiyatını de tahsil etti. Ret kararına itiraz ettim. İtirazımı üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti kararı bozdu ve davanın haklılığını karar altına aldı. Bu bozma kararı üzerine dava birinci derece yargılamayı yapan Danıştay dairesine geri döndü. Danıştay 6. Dairesi 2020/8232 -2020/9848 sayılı kararı ile motamot bozma kararına uydu ve tarihi ve doğal sit alalarına “kamu hizmet binası” olsa dahi yapılamayacağına, tarihi ve doğal sit alanları içinde mevcut ziraî faaliyet yapılmakta ise yalnızca ve yalnızca bu faaliyete devam edilebileceği ayrıca bir müdahalenin mümkün olmadığına karar verdi.
Sonuç olarak bu iptal kararı, yalnızca külliyenin inşaatına karşı büyük bir hukuk hoyratlığını engellemedi. Bundan bu türlü SİT alanlarına yönelik keyfi müdahalelerin önünü kesti ve SİT alanlarındaki ziraî faaliyet yapan çileli tarım insanlarının topraklarına keyfi el koyulabilmesine de mani oldu. Hukuk ismine kutlanması gereken bir karardır.
”UMUT VERİCİ BİR GELİŞME”
Hukuk olmayınca devletin kelam konusu olamayacağı açıktır. Antalya’da yaşayan bir hukukçu olarak bu ülkenin bir bireyi sıfatıyla ortak manevi birikimimiz ismine açtığım bu davada aldığım bu yüz güldürücü umut veren sonuç, üniversal bir hukuktan yana her türlü eforun Anayasa’nın ikinci unsurunda manasını bulan demokratik devletin yine inşasına birlikte katkı sağlanacağının bir göstergesi olması ismine pahalıdır.
Karar
