karşın döviz kurunu denetim etmek ismine inatla sürdürülen yanlış siyaset bir yılın sonunda terk edildi. Lakin bu mühlet içinde Merkez Bankası rezervlerinin büsbütün eritilmesinden sorumlu olanlar hakkında hiçbir adım atılmadı.
Ana muhalefet partisi Meclis’e soru önergesi verdi. Dövizi tutmak için yapılan satışın Hazine’ye ne kadar yük getirdiğinin araştırılması istendi. Bahse ait bir iç inceleme kamuoyuna yansımazken Bakan Ağbal’dan da açıklama gelmedi.
‘REZERVİ ERİTEN GRUP HÂLÂ VAZİFE BAŞINDA’
DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan “İki yılda MB rezervlerinin 130 milyar erimesi sistemsizliğin kendisi” diyerek sorunun altını çizdi. Merkez Bankası eski lideri Durmuş Yılmaz da sorumluları işaret ederek bu bahiste adım atılması gerektiğini belirtti.
“Dövizin kime nasıl satıldığının hesabı verilmeli” dedi. Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan ise “132 milyar doların hesabını sormayacak mısınız? Misyondaki yetkililer için tüzel süreci başlatacak mısınız? Şeffaflık lafla olmuyor” daveti yaptı.
130 MİLYAR DOLARLIK SUSKUNLUK
Merkez Bankası (TCMB) Lideri Naci Ağbal TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda sunum yaptı. Sunumunda iktisat ve MB para siyaseti hakkında bilgi veren Naci Ağbal sorulara ise yanıt vermedi. Muhalefetin bilhassa 130 milyar dolarlık döviz satışına ait sorularını yanıtsız bıraktı.
Merkez Bankası döviz rezervlerinin olması gereken düzeyden 130 milyar dolar daha az olmasına ait sorular gündemden düşmüyor.
Deva Partisi Genel Lideri Ali Babacan Eylül ayında yaptığı konuşmada “Merkez Bankası bağımsız değil. Dolar kurunu 7’nin altında tutmak için 120 milyar doları yok ettiler. Bunlar daha iyi günler. Merkez Bankası, hükümetin kelamıyla hareket ettiği için durum bu hale geldi. Şu anda Merkez Bankası’nın rezervleri eksi 30 milyar dolar” demişti.
CHP Sözcüsü Faik Öztrak ise Kasım ayındaki açıklamasında Merkez Bankası’nın net döviz konumunun eksi 48,7 milyar dolar olduğunu belirtmişti. Öztrak “TCMB’nin Swap dahil döviz yükümlülükleri ayıklandığında kasada artık tek bir ‘cent’ bile kalmadı” dedi.
Başları karıştıran döviz süreçleri sonucu Merkez Bankası’nın eksi rezerve geçmesi ve yapılan satışların nasıl ve kimler aracılığı ile yapıldığı ve buna kimin karar verdiği artık daha sık sorulmaya başlandı.
TBMM Plan Bütçe Komisyonu’na sunum yapan Merkez Bankası yeni Lideri Naci Ağbal’a bu sorular yöneltildi. ÂLÂ Parti Milletvekili ve Merkez Bankası eski Lideri Durmuş Yılmaz toplumsal medya hesabından sorduğu soruları açıklarken, bunlara bir yanıt verilmediğini de ek etti.
Durmuş Yılmaz 7 husus halinde sıraladığı sorular şu biçimdeydi.
1) Yeni devir için şeffaflık konusunda güçlü taahhüt verdiniz. Ancak geçmişte yapılan döviz satışlarının hesabı hâlâ karanlıkta. Vatandaşın ülkenin dövizlerinin neden hoyratça satıldığını öğrenmeye hakkı var. Bu mevzuda bir açıklama yapmayı düşünüyor musunuz?
2) Merkez Bankası’nın geçmişteki döviz satışlar konusunda bir denetim/teftiş yaptırma planınız var mı? Bu satış kararlarını kimler vermiş, kime ne kadar, kaçtan döviz satılmış?
3) Eriyen döviz rezervini ne kadar müddette biriktirmeyi planlıyorsunuz, bunun için bir yol haritanız var mı?
4) Son 7 yıldır Merkez Bankasının araç bağımsızlığı bilimsel temelleri olmayan bir teori (faiz düşerse enflasyon düşer) nedeniyle kısıtlandı. Bu teoriyi üreten kişi hâlâ ülkenin başında ve Merkez Bankası Liderini bir gecede vazifeden alma yetkisine sahip. Hal bu iken önümüzdeki devrin neden geçmişten farklı olmasını bekleyelim?
5) Merkez Bankası Lideri değişti ama son yıllarda ülkeye önemli hasar veren para ve döviz siyasetlerini uygulayan para siyaseti üyeleri hâlâ misyonda. Bu da uygulanan siyasetlere olan inancın geri gelmesinin önünde bir mahzur Bu mevzuda değişiklik yapmayı düşünüyor musunuz?
6) Yapısal meseleler konusunda hiçbir adım atılmazken ve borçluluk bu kadar yüksekken, üstelik iktisadın yavaşladığı bir devirde faiz artırmak finansal istikran bozabilir mi? Modellerinize sıkı para siyasetinin şirket iflas riski üzerindeki tesirini dahil ediyor musunuz?
7) Bu denli yılın yıpranmışlığıyla Merkez Bankasının yalnızca faizle enflasyonu kalıcı düşürmesi mümkün mü? Başka kurumların üzerine düşen misyonlar var mı? Fiyat istikrarına ulaşılabilmesi için hükümete somut teklifleriniz nedir?
FITCH: EKSİ REZERV -46,5 MİLYAR DOLAR
Milletlerarası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Kasım ayının sonunda yaptığı açıklamada, Merkez Bankası’nın (TCMB) siyaset faizini yüzde 10,25’ten yüzde 15’e çekerek fonlama maliyeti düzeyine getirmesini ve tüm fonlamayı bu kanaldan yapacağını ilan etmesini olumlu karşılamıştı.
Tıpkı değerlendirmede Fitch, “TCMB’nin para siyaseti güvenilirliğini ve döviz rezervlerinin yine inşa etmesinin vakit alacağını” vurgulamıştı.
Değerlendirmenin ilerleyen cümlelerinde ise Merkez Bankası brüt rezervinin 2020 yılında 23,3 milyar dolar düştüğünü açıklayan Fitch, net rezervin de 24,7 milyar dolar düşüşle 16,4 milyar dolara gerilediğini açıklamıştı. Fitch, swap hariç Merkez Bankası net rezervinin de yılbaşına artı 22,7 milyar dolar olmasına karşılık, yıl sonunda -46,5 milyar dolara gerilediğini açıkladı.
KARŞILIK VERMEDİ, KELAM VERDİ, SONRA CEVAPLAYACAK
Merkez Bankası idaresinde iki temel mevzu bilhassa çok tartışılıyor. Birinci soru 130 milyar vdoları kim nasıl ve neden sattı? İkinci soru ise birebir Para Siyaseti Heyeti üyeleri evvelki devir yanlışlarına karşın neden ve nasıl vazifelerine devam ediyorlar?
Halbuki bugün ortaya çıkan büyük yanlışların sorumluları da bir bakıma bugün vazifelerine devam eden birebir şahıslar değil mi? MB yeni Lideri Naci Ağbal bu iki temel soruya da yanıt vermedi. Durmuş Yılmaz’ın açıklamasına nazaran Naci Ağbal sorulara ilerleyen vakit diliminde yanıt verecekmiş.
Bu hususta Naci Ağbal “söz vermiş”. Plan Bütçe Kurulu üyesi HDP Milletvekili Garo Paylan ise yaptığı açıklamada şunu söyledi: “Merkez Bankası lideri Naci Ağbal bugün mecliste sunum yaptı. Tekraren sorduğum halde “Merkez Bankası kasasında kaç para var?” soruma karşılık vermedi, veremedi.Durum bu kadar vahim!”
ARAŞTIRMA ÖNERGESİ VERİLDİ
CHP Küme Başkanvekili Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç, Merkez Bankası’nın yaklaşık 128 milyar dolarlık rezervinin neden satıldığı, kimlerin bundan kar sağladığı ve oluşan kamu ziyanının boyutunun araştırılması için TBMM’de araştırma kurulu kurulmasını istedi. TBMM Başkanlığı’na 28 Kasım’da sunulan önergenin münasebetinde; Türkiye iktisadının, yıllardır karşı karşıya kaldığı yanlış idare yüzünden güç bir devirden geçtiği, iktidarın akla ve bilime ters siyasetleri iktisada yıllardır patinaj yaptırdığına dikkat çekildi.
Önergede, “Ülke çetin bir finansal istikrarsızlık ve dış dengesizliklerin körüklediği riskler yüzünden yeni bir ekonomik krize hakikat sürüklenmektedir. Gelişmeler yalnızca iktisadımızı değil, AB ve ABD’nin yaptırım tehdidi altında bulunduğumuz bir periyotta ulusal çıkarlarımızı ve güvenliğimizi de tehdit eder bir noktaya hakikat ilerlemektedir” denildi.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise Bütçe Görüşmelerinde yeniden bu döviz satışını gündeme getirmiş ve “Evde çocuklarınız sorarsa ne karşılık vereceksiniz. 128 milyar dolar kimse satıldı” diye sormuştu. Kılıçdaroğlu sorusuna devam ederek, “Emekli mi aldı, köylü mü aldı, kuaför mü aldı. Kim aldı bu parayı, bu soru havada. Ulusal iradenin tecelligahı olan kurum bunu araştırmayın, malı götürene de dokumayın dediği vakit bu kurumun saygınlığına da gölge düşer” demişti.
Karar