Ankara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Halkla İlgiler ve Tanıtım Kısmı öğretim üyesi Reklamcılık ve Tanıtım Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Deniz Sezgin, 2020 yılında başlattıkları araştırma ile, obezitenin yalnızca diğer sıhhat sıkıntılarına sebep olmadığını, birebir vakitte maruz kalınan damgalayıcı ve ayrımcı yaklaşımlar nedeniyle obeziteli bireylerin hayatlarının hayli kısıtlandığını ortaya koyduklarını belirtti.
Bu yaklaşımların obeziteli bireylerin toplumda vakit zaman ‘gizli engelliler’ olarak yaşamalarına sebep olduğunu söyleyen Prof. Dr. Deniz Sezgin, “Obeziteli hastaların birer birey olarak görmezden gelinmesinin ve sırf sayılarla tabir edilmesinin önüne geçmek için toplumu birlikte gayret etmeye davet eden proje, bu alanda yapılan birinci çalışma özelliğini taşıyor” halinde konuştu.
Prof. Dr. Deniz Sezgin, yaptıkları çalışmaların sonucunda ortaya çıkan ‘Rolüm Ağır – Obezitede Ayrımcılık ve Damgalama’ kitabı ile de obeziteli bireylerin yaşadığı bu zorlukları kendi ağızlarından aktardıkları bilgisini de kelamlarına ekledi.
“SOSYAL HAYATTAN SOYUTLANMALARINA NEDEN OLUYOR”
Damgalayıcı ve ayrımcı yaklaşımların obeziteli bireyleri nasıl etkilediğine dair bilgiler veren Prof. Dr. Deniz Sezgin, şunları söyledi:
“Damgalama, öncelikle obeziteli bireylere aileleri ve etrafları tarafından şirin olduğu gerekçesiyle çeşitli sıfatlar takılarak başlıyor. Espri üzere söylenen kelamlar, takılan sıfatlar ne reaksiyon gösterilecek kadar keskin ne de iltifat olarak kabul edilecek kadar hoş. Lakin bu tabirler farkında olmadan kırılmış kalpler, ertelenmiş hayaller ve gerçekleştirilmeyi bekleyen planlar manasına geliyor. Bunun yanı sıra eğitimde ve iş hayatında yaşadıkları damgalama tüm ömürlerine tesir ediyor, sıhhat çalışanları tarafından maruz kaldıkları damgalayıcı davranışlar ise obeziteli bireylerin sıhhat hizmeti almaktan vazgeçmelerine neden olabiliyor. Ulaşımdan restorana, kıyafetten arkadaş bağlantılarına kadar her alanda yaşadıkları damgalayıcı ve ayrımcı tavır toplumsal ömürden da soyutlanmalarına neden oluyor. Ayrıyeten tüm kilolu bireylerin sevinçli, eğlenceli ve beğenilen vakit geçirilen bireyler oldukları üzere bir baskı ögesi da var.
Hülasa kilolu bir kişinin kalabalık içinde mutsuz ve keyifsiz olma hakkı bile elinden alınıyor; girdikleri her ortama sevinç katmak misyonu şahsa sorulmadan yavaşça omuzlarına yükleniyor.”
Medyada obeziteli bireylerle ilgili yer alan bilgilerin tesirine de dikkat çeken Prof. Dr. Deniz Sezgin, “Obeziteli bireyler medyada da kalıp yargılarla ve damgalayıcı telaffuzlarla makul hudutlar içine hapsediliyor. Yayınlanan haberler, programlar, sinemalar, diziler ve reklamlar ayrımcılığı pekiştiriyor” formunda konuştu.
DAMGALAMANIN VE AYRIMCILIĞIN ÖNÜNE NASIL GEÇEBİLİRİZ?
Prof. Dr. Deniz Sezgin’e nazaran bu sorunun tahlili ise obeziteli bireylere karşı ihtimamlı davranılmasında yatıyor. Obezitenin yalnızca fizikî tesirlerinin değil mutsuzluk, depresyon üzere ruhsal tesirlerinin de dikkate alınması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Deniz Sezgin, “Obezite hastaları hipertansiyon, kalp hastalıkları ya da diyabet kadar duygusal boşluk ve dışlanmışlık üzere zorluklar da yaşıyor. Ne giymeleri gerektiğinden, nasıl seyahat edeceklerine kadar kendileri yerine karar verilen bir dünyada hayatlarını sürdürmeye çalışıyorlar” bilgisini verdi.
“YÜZÜN ÇOK HOŞ LAKİN BİRAZ KİLO VERSEN…” DEMEYİN!
Obeziteli bireylere gerçek yaklaşımda, birinci olarak kullanılan lisanda düzeltmeye gidilmesi gerektiği bildirisini veren Prof. Dr. Deniz Sezgin şunları söyledi:
“Obeziteli bireyler en çok sözlerle yaralanıyor. Her şey lisan ile başlıyor. Genel kabulün tersine, yetişkinler ve ileri yaştaki obeziteli bireyler de kendilerine takılan lakaplardan hoşlanmıyorlar. Kilolu bireylerin sıkça karşı karşıya kaldıkları, “yüzün çok hoş lakin biraz kilo versen!” sözü mesela… Ya da çabucak hemen herkesin hayatında kullandığı, “senin düzgünlüğün için söylüyorum” ifadesi… Hasebiyle önceliğimiz lisanımızı değiştirmek, sözlerimizi gözden geçirmek olmalı.”
PROF. DR. SEZGİN: “FİKİRDE VE LİSANDA DEĞİŞİMİ BAŞLATIYORUZ”
Obeziteli bireylerin eğitim, iş hayatı, toplumsal hayat, sıhhat hizmetlerinden yararlanma ve medya başlıklarında damgalama ve ayrımcılığa uğradıklarını belirten Prof. Dr. Sezgin, projenin içeriği ve amaçları ile ilgili değerli ayrıntılar aktardı:
“Rolüm Ağır, Pekala Senin Rolün Ne?” diyerek bu bahiste bizlere düşen rolleri konuşacağımız bir proje hayat buluyor ve bu yıl öncelikle medyadan başlayarak lisanda ve fikirde değişimi başlatmayı hedefliyoruz. Medyanın kullandığı lisandaki ve görsellerdeki dönüşümle toplumda bir farkındalık yaratılacağına inanıyoruz. Beraberinde öteki alanlarda farkındalık yaratmak üzere Türkiye Obezite Araştırma Derneği’nin öncülüğünde bu projeyi gerçekleştirmeyi hedefliyoruz. “Obezite Medya Kılavuzu”, medyanın obezite ile ilgili haber çalışmalarında, lisan ve fotoğraf kullanımlarında takviye olmak için hazırlandı. Daha sonra “Obezitede Medyanın Rolü” atölye çalışmalarına başlayacağız.”
Gerçekleştirilen atölye çalışmaları sonrasında 2022 Mart ayında bir medya tahlil raporu hazırlamak istediklerini belirten Prof. Dr. Sezgin, medyanın göstereceği hassasiyet sonucunda toplumdaki pratiklerin de değişeceğine inandıklarını lisana getirdi.
KİTAP OBEZİTELİ BİREYLERİ NASIL ETKİLEDİ?
‘Rolüm Ağır-Obezitede Ayrımcılık ve Damgalama’ kitabı ile ilgili geri dönüşleri de paylaşan Prof. Dr. Sezgin, “Kitabın yarattığı tesirlerden biri, görüşmeye katılanların, görüşmeler sonrası aldıkları kararlarla bilhassa COVID-19 pandemisi nedeniyle uygulanan kısıtlamaların olduğu devirde orta verdikleri tedavilerine devam etmeleri ya da tedaviye başlamalarıydı. Kilo verdikleri haberlerini, görsellerini ve memnunluklarını bizlerle paylaştılar” formunda konuştu.
Ayrıyeten toplumdaki herkese bir rol düştüğünü bilhassa vurgulayan bu araştırmayı okuyan farklı meslek kümeleri ve dallardaki çalışanlardan da “Bizim rolümüz ne? Biz ne yapabiliriz?” dayanağını gördüklerini kelamlarına ekledi. Prof. Dr. Sezgin, kitabın öbür araştırmalar için bir kaynak olarak kullanılabileceğinin yanı sıra, farkında olmadan damgalayıcı ve ayrımcı sözler kullanan şahıslarda de olumlu bir tesire sebep olduğunu kelamlarına ekledi.
Karar