Doların tırmanışı durdurulamıyor. MB’nin faiz artırımının akabinde yaşanan kısa periyodik geri çekilmenin akabinde kur 7.80 bandını da aştı. Euro 9 TL’nin üzerine çıktı, sterlin ise tarihi artışla 10 lira eşiğini atlayıp çift hanelere ulaştı. Kritik süreçte MB’nin sırf döviz rezervlerinin eksi 71.3 milyar dolar düzeyinde olduğu belirtildi. Dolar karşısında günlük yüzde 2’ye yakın bedel kaybeden TL ise gelişen ülke paraları ortasında en fazla düşüşü yaşayan para ünitesi oldu. Dolar karşısındaki yıllık kayıp yüzde 25’i aştı.
Merkez Bankası’nın faiz atağına karşın kur bir türlü durulmuyor. Merkez ve BDDK’nın adımlarının akabinde sonlu geri çekilme yaşayan kur hafta başıyla birlikte yeni rekorlara imza atmaya başladı. Kurun düşük döviz rezervi tesiriyle rekor kırdığı görülürken, dolar gün içinde 7.83’e ulaştı. Döviz rezervinin ise 71,3 milyar dolar gerilediği görüldü. Günlük dolar karşısında yüzde 3’e yakın paha kaybeden TL, gelişen ülke paraları ortasında en fazla düşüşü yaşayan para ünitesi oldu.
Uzun bir müddettir artış eğiliminde olan dolar/TL’de sular durulmuyor. Yapılan ataklara karşın artışı önlenemeyen kur dün yeni bir rekora daha ulaştı. Ağustos ayının bir kısmını 6.85 lira düzeylerinde sürdüren kur, ağustos sonuyla birlikte haftalık rekorlara başladı. Sonrasında yerini günlük doruklara ayıran dolar/TL Merkez Bankası’nın faiz atağıyla birlikte iyi bir geri çekilme yaşadı lakin, burada da tutunamadı. 7.70 lira düzeyini aşan doların 7.80’e ulaşması da güç olmadı. TCMB ve BDDK’nın adımlarının akabinde hudutlu geri çekilme yaşayan TL, haftaya jeo
politik risklerle başladı ve rekor düşüş yaşıyor. Euro ise, 9.1456 TL düzeyiyle yine 9 TL’nin üzerine çıktı.
Dün TCMB haftalık repo ihalesi açmadı ve BDDK ise faal rasyosunda indirime gitti, lakin kur bu adımlara müspet reaksiyon vermedi ve yükseliş hızlandı. Öte yandan Merkez Bankası’nın eksi rezervleri de gündemde. Yalnızca döviz rezervinin -71.5 milyar dolar olduğu belirtilirken, yüksek enflasyon beklentisi de TL’yi sıkıştırıyor. Bu hafta yurt içinde YEP takip edilecek, gelecek 3 yıla ilişkin gayeleri açıklayacak olan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın sunumu piyasaların radarında olacak. Bilhassa enflasyon ve cari açıktaki artışın kuru da tetiklemesini rekabet fırsatı olarak söz eden Albayrak’ın sunumu öncesinde kurdaki volatilitenin devam etmesi bekleniyor. Günlük bazda dolar karşısında yüzde 2’ye yakın bedel kaybeden TL, gelişen ülke paraları ortasında dün en fazla düşüşü yaşayan para ünitesi olurken TL’nin dolar karşısındaki yıllık kaybı da yüzde 25’i aştı. Son datalara nazaran enflasyon Ağustos’ta yüzde 11,7 olurken son açıklanan Haziran cari açık sayısı 2.93 milyar dolar oldu.
İşten çıkarma yasağının uygulandığı ülkelerde işsizlik oranı da çok sağlıklı hesaplanamıyor ve bu uygulama ile ülkemizde işsizlik oranı yüzde 13,4 oldu. İstihdam edilenlerin sayısı ise 2020 yılı Haziran periyodunda, bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran 1 milyon 981 bin kişi azalarak 26 milyon 531 bin kişi, istihdam oranı ise 4,0 puanlık azalış ile yüzde 42,4 oldu. Döviz kurlarında rekor yükselişler yaşanırken dolar kurundaki rekor düzeyler rekabetçi olarak söz edilmişti, fakat bilhassa orta mal gereksinimi kurdaki yükselişle maliyetleri de artırıyor.
YALNIZCA DÖVİZ VARLIKLARINDAN 87 MİLYAR DOLAR ERİDİ
İktisat uzmanı Zafer Yükseler Merkez Bankası Rezerv paylaşımını yaparak şu değerlendirmeyi yaptı: “2020 Ağustos ayında toplam rezervler, bir evvelki aya nazaran 6,5, geçen yılın tıpkı ayına nazaran 17,8 milyar dolar azalmıştır. Birebir devirlerde net rezerv varlıklar ise, sırasıyla, 10,3 ve 71,3 milyar dolar geriledi. Net döviz varlıkları bir ayda 10,4, bir yılda 87 milyar dolar düşmüştür.”
YÜKSEK ENFLASYON DA SIKIŞTIRIYOR
2020 yılı Eylül ayı Beklenti Anketi’nde 12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir evvelki anket devrinde yüzde 9,70 iken, bu anket periyodunda yüzde 10,15 oldu. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise birebir anket periyotlarında sırasıyla yüzde 8,58 ve yüzde 8,86 olarak gerçekleşti. Türk-İş’e nazaran ise dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken taban harcama meblağı bir evvelki aya nazaran yüzde 2,68 oranında artış gösterdi. Yılın birinci dokuz ayı prestijiyle fiyatlardaki artış yüzde 13,18 oranına ulaştı. Besin enflasyonunda son on iki ay prestijiyle artış oranı yüzde 18,56 oldu. Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 13,45 olarak hesaplandı.
BİR AYDA YÜZDE 7 AZALDI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, IMF tarafından yürütülmekte olan özel bilgi standartları kapsamında Ağustos ayında ‘Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi’ tablosunu yayımladı. Resmi Rezerv Varlıkları, bir evvelki aya nazaran yüzde 7,2 azalarak 83,8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Bu devirde alt kalemler prestijiyle, döviz varlıkları bir evvelki aya nazaran yüzde 14,1 azalarak 38,8 milyar dolar olarak kaydedildi. Altın cinsinden rezerv varlıkları ise yüzde 0,3 azalarak 43,4 milyar dolar oldu. Vadesine 1 yıl yahut daha az kalmış Merkezi Idare ve Merkez Bankası’nın evvelden belirlenmiş döviz çıkışları (döviz kredileri, menkul değerler ve mevduat süreçlerinden doğan yükümlülükler) bir evvelki aya nazaran yüzde 2,8 artarak 25,6 milyar dolar olarak kaydedilirken, meblağın 20,3 milyar doları anapara, 5,3 milyar dolar faizden oluştu. Ayrıyeten, Merkez Bankası’nın yurt içi ve yurt dışı yerleşik bankalarla yapmış olduğu finansal türev süreçlerinden kaynaklanan net döviz ve altın yükümlülükleri 64 milyar dolar olup, kelam konusu meblağın 26,3 milyar doları bir ay vadeli. Kaideye bağlı döviz çıkışları, 1 yıl içinde ödenecek Hazine garantili dış borçlar ile başka yükümlülüklerden (döviz ve altın cinsinden zarurî karşılıklar bloke hesabı ve akreditifler) oluşuyor. Kelam konusu yükümlülükler bir evvelki aya nazaran yüzde 7,7 azalarak 31,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Karar