Musa Anter 1920 yılında Mardin’e bağlı Nusaybin ilçesinin Eskimağara köyünde dünyaya geldi. İlkokulu Mardin’de ortaokul ve liseyi ise Adana’da okudu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Annesi Fesla Hanım ise Türkiye’nin birinci bayan muhtarlarındandır.
MUSA ANTER KİMDİR?
1944 yılında Abdurrahim Rahm Zapsu’nun kızı ile dünya meskenine girdi. Cüneyt Zapsu’nun halası olan Sankt Georg Avusturya Lisesi mezunu Ayşe Hanım ile evliliğinden 1945’te büyük oğlu Anter, 1948’de kızı Rahşan ve 1950’de küçük oğlu Dicle dünyaya geldi.
Birinci gözaltına alınması öğrencilik periyodunda Dersim İsyanı sırasında gerçekleşti. Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’a hakaret ettği için göz altına alındı.
Canip Yıldırım ve Yusuf Azizoğlu ile birlikte İleri Yurt gazetesini yayımlayan Anter, yayımladığı kürtçe şiiri nedeniyle 1959 yılında 49’lar Davası ile idamla yargılandı.27 Mayıs tarhinde aftan yararlanarak özgür kalan Anter, cezaevinden çıkmasının akabinde Deng, Barış Dünya ve Taraf mecmualarında yazdı. 1963 yılında 23’ler davası ile tekrar gözaltına alındı ve ceza evne girdiç Mamak, Sultan Ahmet, Balmumcu, Seyrantepe ve Nusaybin cezaevlerinde kaldı. 12 Eylül darbesi vaktinde kürtçülük propagandası yapmaktan tutuklandı. Hayatı boyunca toplam 11.5 sene mahpus yattı.
Anter, 20 Eylül 1992’de Diyarbakır’ın Seyrantepe mahallesinde uğradığı silahlı taarruzda sol bacağına iki, kalbi ve başına birer kurşun sıkılarak öldürüldü. Musa Anter’in yanında bulunan gazeteci ve muharrir Orhan Miroğlu taarruz sırasında yaralandı. Eski JİTEM elemanı Abdülkadir Aygan; Anter’in, kendisinin de içinde bulunduğu tim tarafından JİTEM için öldürüldüğünü söylemiştir. kıymetin Başbakanı Mesut Yılmaz’ın isteği üzerine Başbakanlık Teftiş Konseyi Lideri Kutlu Savaş’ın hazırladığı Susurluk Raporu’nda, Anter cinayetinin Yeşil kod isimli Mahmut Yıldırım tarafından planlanıp uygulandığı yer almıştır.
Mezarı, Nusaybin ilçesine bağlı Akarsu Bucağı Eskimağara (Zivingê) köyündedir.
Yapıtları
Birina Reş / Kara Yara (1959)
Qimil / Kımıl (1962)
Ferhenga Kurdî-Tirkî / Kürtçe-Türkçe Kelamlık (1967)
Anılarım I (1991)
Anılarım II (1992)
Vakayiname (1992)
Fırat Marmara’ya Akar (1996)
Çinara Min (1999)
Hakkında yazılan kitaplar
Üç Dönemim Şahidi, Musa Anter, (Ahmet Alış) 2010, Birikim
Musa Anter’li Yıllar, Yurda Kaya (2006, Evrak Yayınevi)
Dostlarının Gözüyle Musa Anter, Yavuz Çamlıbel (2010, Kurgu Kültür Merkezi Yayınevi)
Ape Musa – Faili Bilindik Meçhul, Ercan Gün (2011, Karakutu Yayınları)
Kuşatmadan İnfaza Musa Anter Cinayeti, Orhan Miroğlu(2012, Everest Yayınları)
49’lar Davası
Karar