HAVA ASAL
Kovid-19’un temel yayılma yollarından birisi de havaya saçılan damlacıklardır. Beşerler konuştuğunda, müzik söylediğinde, öksürdüğünde yahut hapşırdığında bu damlacıklar havaya saçılır. Korvid virüsünün hiç belirti göstermeyen şahıslardan de yayılabileceğini artık biliyoruz. Hasebiyle birtakım bireyler hastalığı bulaştırabilir fakat bunu hiç fark etmeyebilir. Bu nedenle maske kullanmak virüsün yayılımını engellemekteki en değerli formül.
Yüz yüze eğitimin 6 Eylül’de başlaması ile birlikte okulların her kademesinde maske takmak mecburî tutuldu. Pekala uzun müddet maske takmanın çocukların sıhhati üzerinde olumsuz bir tesiri var mı? Maske takan çocukların motivasyonunda yaşanan meseleleri nasıl çözeceğiz?
KARAR’a konuşan Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan ‘ABD’de 2 yaş üstü, Avrupa Birliği ülkelerinde ise 5 yaş üstü çocuklarda maske mecburî milyonlarca çocuk yıllardır maske takıyor ve olumsuz bir durumla karşılaşmadık’ derken Çocuk ve Ergen Psikologu Yeliz Arda ise çocuklardaki korkunun eğitim hayatını olumsuz etkilememesi için maske takmanın toplumsal bir harekete dönüştürülmesi gerektiğini belirterek hem ailelere ve eğitimcilere tüyolar verdi. İşte Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan’ın ve Psikolog Yeşim Arda’nın açıklamalarının ayrıntıları…
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan: Çocukların, yetişkinlerin şayet özel bir sıhhat sorunu yok ise maske ile uzun müddet durmasında bir meşakkat yok. Amerika’da çocuklar 2 yaşından itibaren, Avrupa Birliği ülkelerinde ise 5 yaşından itibaren okulda zarurî maske takıyorlar. Bu milyonlarca çocuk demek. Şimdiye kadar rastgele birinde bir sıhhat sorunu bir kasvet yaşanmadı. Zati ne bilimsel ne de mantıken sıhhat açısından bir kasvet çıkması mümkün değil. Maske takınca oksijen az giriyor ve karbondioksite maruz kalınıyor diye düşünmeyin. Maskenin oksijenin girişini engelleme ve ağızdan çıkan karbondioksitin ise maske ile yüz ortasına mahpus etme özelliği yok. Maske takan çocukta en az maske takmayan çocuk kadar oksijen alır ve karbondioksiti dışarıya verir. Takılan maskeler bir gaz maskesi üzere değil. Dolayısı ile çocukların maske ile uzun mühlet kalmasının hiçbir sakıncası yok. Aile ve okul tarafından çocuğun maske takmaya yönlendirilmesi gerekiyor.
TORUNUM 2 YAŞINDAN BERİ TAKIYOR
Benim torunum şu an 3.5 yaşında ve 2 yaşından beri kreşte maske takıyor. Okula giderken maskesini takıyor ve okulda yalnızca yemek yerken ve su içerken çıkarıyor. Pandeminin başından beri kreşe gidiyor ve Amerika’da okulların tüm evrelerinde maske takmak mecburî.
KARAR: Bir maskeyi kaç saat kullanmalı?
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan: İdeali 4 saattir. Fakat zarurî kalındığı vakit bir ıslanma ve ya kirlenme olmadıysa akşama kadar birebir maske kullanılabiliniz. Maskeleri günü birlik takıyorsak sonraki gün kesinlikle değiştirmeliyiz.
KARAR: Çocuklarda maske seçimi yaparken nelere dikkat etmeli?
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan: Çocuklar için o denli çok fazla bir seçenek yok. Onların yüzüne uygun, 3 katlı standartlara uygun maskeler takılmalıdır. Maske virüsün geçirgenliğini önlemez. Maske virüsü taşıyan damlacığın geçmesini maniler. Öksürürken konuşurken virüs tek başına çıkmaz, damlacıklar biçiminde çıkar. Damlacıkların geçişini engelleyecek maskeler seçilmeli. Günlük takılan ve cerrahi maske dediğimiz maskeler virüsün bulaşmasını engellemez virüsü taşıyan şahıstan etrafa yayılmasını maniler. Yani virüsün dışarıya çıkmasını mahzurlar. Onun için şu anda herkes taksın diye uyarıyoruz. Artık toplumda o kadar yaygın biçimde virüs var ki karşınızdaki bir çok insan virüs taşıyor olabilir. Maske takmamış ve ya maskesini düzgün takmamış insanlardan uzak durmalısınız.
Çocuk ve Ergen Psikologu Yeliz Arda
Çocuk ve Ergen Psikologu Yeliz Arda: Çocuklar yaklaşık 1.5 yıldır evdeler ve online eğitim ile daha rahat hareket ettikleri bir ortamdalar. Bu ortada uzunda bir yaz süreci geçti. Artık okullar açıldı ve uzun vadeli maske takılmaya başlandı. Okullar açılmadan evvel ailelerin konutta birer saat maske taktırarak çocukları alıştırması gerekirdi. Fakat bunu deneyimleyen aile sayısı fazla değildir. Çocukların maskeye yansıları yaş aralığına nazaran de değişir. 3-6 yaş ortası ile daha büyük çocukların yansısı birbirinden farklı olur. Artık kreşe ve ilkokula başlayan çocukların okullar ile ilgili telaşları olabilir üstüne bir de uzun mühlet maske takılması çocuklarda farklı korkuları tetikleyebilir. Burada hem ailelere ve hem de öğretmenlere çok büyük vazifeler düşüyor. Konutta ailelerin bunu desteklemesi, çocuklarını tekrar tekrar bilgilendirmeleri, maske takmanın hem kendisi hem de karşısındaki insan için kıymetli olduğu vurgulandı. Çocuklara ne kadar uzun müddet takabilirler ise o kadar takmalarının değeri anlatılmalıdır.
EBEVEYNLER VE ÖĞRETMENLER ÖRNEK OLMALI
Ebeveynler çocuklara kendileri örnek olmalı. Kendilerinin işte ve ya seyahatlerde maske taktıkları anlatılmalı. Çocuk sahiden kendisini toparlayamıyorsa ve nefes almakta zorlanıyorlarsa, kaygıları dertleri daha üst düzeye çıkmadan öğretmen devreye girmeli. Öretmenler tekrar tekrar maskenin neden takılması gerektiğini anlatmalı ve çocuklar rahatlatılmalı. Çocuğu hava alması için 5 dakika dışarı çıkarabilir. Bir anda yaşı küçük olan çocukların uzun müddet maske takmaya çabucak alışması beklenmemelidir.
Çocuklara ‘Uzun mühlet maske takacaksın’ bu bizim kuralımız denilmesi zahmetli. Çocuklarda katı davranışın yaratacağı dehşetler ve tasalar beslenmemeli. Hem ailelere hem de öğretmenler ile yöneticilere çok büyük misyonlar düşüyor.
Dünya genelinde çok uzun müddet okullar kapalı tutulmadı. Bizim eğitimcilerimiz , tabiplerimiz uzun müddet okulların kapanmaması gerektiği anlatıldı. Kapatmak yerine okullarda hijyenin sağlanması, aşılamanın eksiksiz olarak yapılması gerektiği vurgulandı. Bu maske takma toplumsal bir hareket olmalı. Toplumun bilinçlenmesi gerekir. Birbirimiz düşünmeliyiz. Ondan bana gelebilir lakin benden de ona gidebilir.
Bakın burada birbirimizi düşünmeliyiz. Bu çok değerli. Pandemi topluma ‘hepimiz birbirimize dayanak olmalıyız’ı öğretecek. Virüs geldiğinden beri ‘tabiki biz kendimiz çok kıymetliyiz fakat diğerine bulaştırmamak içinde alınması gereken önlemlere uymalıyız’ şuuru geliştirilmeli.
Karantinaya alınan insanların markete, eczaneye gittiğini gördük. Karantinaya alınan beşerler otobüste ve ya dışarı da yakalandı. Burada diğerini düşünmek yok. Ben virüse yakalandım, artık kendimi korumama gerek yok diyen insanları oburunu düşünmedi. Toplum ismine bir diğerine yararlı olmak, bir diğerini düşünmek, yardım etmek hususları da bu virüs sayesinde öne çıkmalıdır. Unutulmalamalıdır ki ferdi kurtuluş yok. Toplum birlik olursa ve şahıslar kendisini koruduğu kadar diğerlerini da korursa tam manası ile korunuruz.
Karar